Irena Dukena
Urodziła się ok. 1065/1066 r. Była córką Andronika Dukasa i Marii z Bułgarii, wnuczki Iwana Władysława, władcy tego kraju. Jej ojciec był siostrzeńcem lub bratankiem cesarza Konstantyna X oraz kuzynem cesarza Michała VII. Irena w 1077 lub 1078 r. wyszła za mąż za Aleksego I Komnena. Aleksy zasiadł wraz z żoną na tronie Bizancjum w 1081 r. w drodze zamachu stanu dzięki poparciu braci (Izaaka i Adriana) oraz spowinowaconych z nim (dzięku zawartemu małżeństwu z Ireną) Dukasów. Matka Aleksego, Anna Dalassena, była długoletnim wrogiem rodziny Dukasów. Namawiała syna do tego, żeby rozwiódł się z Ireną i ożenił z cesarzową Marią z Alanii, żoną cesarzy Michała VII i Nicefora III Botaniatesa. Irena została odsunięta od ceremonii koronacyjnej męża, ale członkowie jej rodziny przekonali patriarchę Konstantynopola Kosmasa I, który tydzień później koronował ją na cesarzową. Anna Dalassena natychmiast "odwdzięczyła" mu się za to zmuszając go do rezygnacji z funkcji. Jego następcą został Eustathios Garidas. Maria z Alanii odegrała olbrzymią rolę w przejęciu przez Aleksego tronu Bizancjum, adoptując go i współrządząc z nim przez pierwsze lata jego panowania. Anna Dalassena nadal żyła w pałacu, niejednokrotnie pełniła urząd regentki i mieszała się w sprawy rodzinne syna. Zmarła w 1101 r. Maria z Alanii także prawdopodobnie żyła na dworze i być może była nawet kochanką cesarza. Jej syn Konstantyn został uznany za następcę tronu i zaręczony z córką Aleksego, Anną Komneną. Sytuacja zmieniła się diametralnie, gdy w 1087 r. urodził się syn Aleksego i cesarzowej Ireny Dukeny, Jan II Komnen. Unieważniono wtedy zaręczyny Anny Komneny i Konstantyna i pozbawiono go statusu następcy tronu. Maria została zmuszona do wstąpienia w mury klasztorne. Nawet potem - już jako mniszka - miała znaczny wpływ na cesarza. Jej syn zmarł w 1096 r. i wtedy definitywnie zakończył się jej wpływ na politykę. Zmarła po 1103 r. Stosunki między parą cesarską w miarę upływu czasu poprawiały się i władca zaczął kochać swoją żonę. Mieli siedmioro dzieci: Annę Komnenę, Marię Komnenę, Jana II Komnena, Andronika Komnena, Izaaka Komnena, Eudokię Komnenę i Teodorę Komnenę. Sama cesarzowa Irena wolała zajmować się sprawami związanymi z gospodarstwem domowym, działalnością charytatywną i czytaniem literatury hagiograficznej. Często jednak towarzyszyła cesarzowi w czasie jego ekspedycji. Brała udział w wyprawie przeciwko Bohemundowi I, księciu Antiochii w 1107 r. oraz na Chersonez w 1112 r. W trakcie tych wypraw była opiekunką i strażniczką męża. W latach 1110-1117, w czasie nieobecności męża w Konstantynopolu, rządziła Bizancjum jako regentka. Doradzał jej w tym zięć, Nicefor Bryennios, mąż Anny Komneny. Usiłowała wpłynąć na męża, aby za swoich następców uznał właśnie Nicefora i Annę, a nie najstarszego syna Jana II Komnena. W 1118 r. opiekowała się Aleksym na łożu śmierci. Ten obiecał tron Janowi. Cesarz zmarł 15.VIII.1118 r. Gdy syn zabrał pierścień ojca (jeszcze przed jego śmiercią), Irena oskarżyła go o zdradę i kradzież. Po śmierci małżonka była pogrążona w głębokim smutku. Założyła szaty żałobne swej córki Eudokii, która wcześniej owdowiała. Nadal jednak spiskowała z córką Anną Komneną przeciwko synowi. Ich intrygi zostały jednak wykryte i obie kobiety skazano na wygnanie do klasztoru Kecharitomene, założonego kilka lat wcześniej przez samą Irenę. Cesarzowa żyła tam w pokoju, rozdawała żywność ubogim i kształciła młode osierocone dziewczęta. Być może zainspirowała zięcia Nicefora Bryenniosa i córkę Annę Komnenę do działalności dziejopisarskiej. Korespondowała lub matronowała tak ważnym literatom, jak Teofilakt z Ohrydy i Michał Italikos. Irena Dukena zmarła 19.II.1123 lub 1133 r. Bardziej prawdopodobny jest ten drugi termin.