WŁADCZYNIE 4500-316

Olimpias I (375-316)

Urodziła się około roku 375 p.n.e. jako córka króla Neptolemosa z Epiru. Tradycja grecka przypisywała Olimpias pochodzenie od Pyrrusa syna Achillesa ze strony ojca i Helenosa syna Priama ze strony matki. W 357 r. p.n.e. wyszła za mąż za Filipa II, króla Macedonii. Małżeństwo to miało scementować polityczny sojusz między Filipem a stryjem Olimpias Arybasem, który rządził Epirem po śmierci jej ojca. Olimpias w dzieciństwie nosiła imię Myrtale, przytacza się także jako jej imiona Polyksena i Stratonike. Imię Olimpias otrzymała prawdopodobnie dla uczczenia urodzenia syna, Aleksandra. Dwa lata później urodziła córkę Kleopatrę. Olimpias nie była pierwszą i ostatnią żoną Filipa. Była iliryjska żona Andata (zwana także Eurydyką), która urodziła mu córkę Kynane. Być może pierwszą żoną Filipa była Fila, która wcześnie zmarła. Ale to Olimpias była uważana za prawdziwą, legalną królową. W pałacu wychowywał się także Filip Arridajos, syn Filipa z nałożnicy Filinny. Według przekazów starożytnych Olimpias truła dziecko, aby nie zagrażało pozycji jej syna. Miało to zaowocować późniejszym niedorozwojem umysłowym Arridajosa. Filip II przebywał w pierwszych latach małżeństwa poza swoją stolicą i domem prowadząc długotrwałe wojny z sąsiadami na północy. Olimpias rządziła wtedy jako regentka. Wydaje się, że dość wcześnie podejmowała dalekosiężne plany polityczne. W 351 r. p.n.e. namówiła Filipa do sprowadzenia na ich dwór jej młodszego brata Aleksandra. Zamierzała wydać za niego za mąż swą córkę. Małżeństwo to doszło do skutku, gdy Kleopatra osiągnęła odpowiedni wiek. Wszystkie źródła podkreślają gwałtowny charakter Olimpias, jej ambicje, nie znoszenie oporu, skłonność do uniesień, inteligencję, spostrzegawczość i dowcip. W 337 r. p.n.e. Filip odsunął Olimpias i ożenił się z Kleopatrą, młodą dziewczyną z macedońskiej arystokracji. Było to polityczne trzęsienie ziemi. Podczas przyjęcia weselnego stryj Kleopatry Attalos wezwał Macedończyków do modłów, aby z tego związku urodził się prawowity następca tronu. Obecny przy tym Aleksander wykrzyknął do Attalosa: A więc mnie uważasz za bękarta? i uderzył go w głowę. Filip rzucił się z mieczem na syna, ale nie trafił i upadł. Na to Aleksander do zgromadzonych: oto człowiek, który szykował się do przejścia z Europy do Azji, a upadł przechodząc z jednego łóżka do drugiego. Po tym incydencie Olimpias i Aleksander musieli uciekać z Macedonii. Olimpias udała się do Epiru a Aleksander do Illirii. Szybko został wezwany przez ojca do powrotu i spełnił tę prośbę. Bardzo rychło doszło jednak do kolejnego konfliktu między nimi. Wszystkie źródła potwierdzają, że stała za tym Olimpias. Dla niektórych wasali króla perskiego Macedonia stała się naturalnym sojusznikiem w ich niepodległościowych aspiracjach. Piksodaros, satrapa Karii, zaproponował zawarcie małżeństwa między swoją córką a Arridajosem i wysłał posła w tej sprawie do Macedonii. Olimpias zasugerowała synowi, że przez tak znakomity ożenek Filip chce zapewnić Arridajosowi następstwo tronu w Macedonii. Aleksander zaproponował wtedy Piksodarosowi siebie jako zięcia. Gdy Filip się o tym dowiedział, wybuchła straszna awantura. Kazał ukarać wszystkich przyjaciół Aleksandra, których uważał za biorących udział w sprawie syna a tego ostatniego zwymyślał, że pragnie zawrzeć niegodne go małżeństwo. W Epirze panował wtedy brat Olimpias. Ta chciała go zapewne namówić do wystąpienia przeciw Filipowi w obronie jej praw, ale jej plan spalił na panewce. W 336 r. p.n.e. spełniło się inne jej polityczne marzenie - jej córka wyszła za mąż za jej brata. W trakcie przyjęcia weselnego Filip II został zamordowany. W historiografii greckiej przypuszcza się, że mogła za tym stać Olimpias przy cichej zgodzie Aleksandra. Ostania żona Filipa i jej córeczka zostały zamordowane z rozkazu Olimpias. Wraz z objęciem władzy przez Aleksandra rozpoczął się okres otwartej działalności politycznej królowej. Aleksander powierzył rządy w Macedonii, na czas swej wyprawy do Azji, jednemu z najbliższych wodzów Antypatrowi. Olimpias pozostając w Macedonii aż do roku 331 p.n.e. była z tym ostatnim w ciągłym konflikcie. W latach 336-331 p.n.e. stale korespondowała z synem skarżąc się ciągle na Antypatra. Ten ostani i jego otocznie nie pozostawali jej dłużni. W 331 r. p.n.e. Olimpias musiała schronić się w Epirze - tak wielką wrogość wywołała wśród poddanych syna. W owym czasie rządy - pod nieobecność męża prowadzącego wojnę w Italii - sprawowała jej córka Kleopatra. Kiedy zaś Aleksander Epirocki zginął w 331/330 r. p.n.e. Kleopatra została regentką w imieniu syna Neoptolemosa. We władaniu pomagała jej matka. Olimpias rychło zagarnęła całą władzę w Epirze, a Kleopatra udała się do Macedonii. Według Plutarcha podzieliły się władzą. Antypater został też wtedy odwołany z Macedonii (325/324 p.n.e.), a na jego miejsce wysłano Kraterosa. Aleksander zamierzał przeprowadzić uznanie matki za istotę boską. Śmierć Aleksandra w 323 r. p.n.e. stanowi dla jego matki początek politycznej działalności na szerszą skalę i o znacznie większym znaczeniu. Rozpoczęła od próby zwalczenia swego wroga Antypatra, który wciąż sprawował regencję w Macedonii, ponieważ Aleksander umarł zanim Krateros mający zastąpić dotychczasowego namiestnika Macedonii dotarł na miejsce. Olimpias zaczęła zabiegi o skoptowanie sojuszników w walce z Antypatrem, którego posądzała o otrucie Aleksandra. Początkowo zamierzała doprowadzić do małżeństwa Kleopatry z satrapą Frygii Leonnatosem, który miał się nawet na to zgodzić powodowany ambicją, ale zginął w bitwie pod Krannon w Tesalii z Grekami, którzy, dowiedziawszy się o zgonie Aleksandra, wzniecili bunt przeciw Macedonii. Wtedy to Olimpias chciała wydać Kleopatrę za Perdikkasa, regenta całego państwa Aleksandra, mającego pod swoją opieką dwóch jego prawowitych następców - Arridajosa i Aleksandra, syna Aleksandra i księżniczki perskiej Roksany. Ten plan także się nie udał. Perdikkas był już zaręczony z córką Antypatra, Niką. Gdy zaręczyny zostały zerwane, ten ostatni poczuł się znieważony. To stało się pretekstem do wybuchu Pierwszej Wojny Diadochów (322 p.n.e.). Perdikkas został zamordowany w 321 r. p.n.e. Regentem został Antypater (320 p.n.e.). Zaczęły się także kłopoty w Epirze. Pojawili się pretendenci do tronu. Stryj Olimpias Arybas odsunięty od tronu przez Filipa II na korzyść jej brata, znalazł schronienie w Atenach. Jego syn Eakides powrócił do Epiru jako pretendent do tronu, ale Olimpias szybko uzyskała na niego dominujący wpływ. Formalnie został królem i przydał się Olimpias jako dowódca wojska. Antypater umarł w 319 r. p.n.e., ale przedtem sprowadził króla Arridajosa i małego Aleksandra do Macedonii. Żoną Arridajosa była wnuczka Filipa II Eurydyka, kobieta tak samo ambitna jak Olimpias. Regentem został Polyperchont. Syn Antypatra Kasander, niezadowolony z decyzji ojca, stanowił dla niego poważne zagrożenie. Wtedy to Polyperchont zwrócił się do Olimpias o objęcie opieki nad małym Aleksandrem i powrót do Macedonii. Ta jednak pozostała na razie w Epirze i stamtąd kierowała zawieraniem przymierzy popierających Polyperchonta, ponieważ Kasander, którego także posądzała o otrucie syna, zdołał sobie zjednać sprzymierzeńców wśród dawnych dowódców Aleksandra. wierny domowi Aleksandra pozostał Eumenes, który ruszył z pomocą z Azji na Półwysep Bałkański. Obie strony starały się zjednać Macedończyków i Greków. Olimpias przez pewien czas miała przewagę ze względu na swój autorytet dawnej królowej Macedonii i matki Aleksandra Wielkiego. Napisała list do Nikanora, który z polecenia Kasandra utrzymywał załogę macedońską w portach ateńskich Munychii i Pireusie, aby zwrócił porty Ateńczykom. To zjednało Ateńczyków, którzy zaczęli się przechylać na stronę Polyperchonta. Walki na terenie Grecji trwały ze zmiennym szczęściem. Olimpias bała się, że żona Arridajosa Eurydyka na trwałe uzyska wpływy w Macedonii i rzuciła do walki wojska epirockie pod wodzą Eakidesa. W decydującej bitwie na granicy Macedonii obie rywalki wystąpiły w boju. Wojska Eurydyki i Arridajosa na widok Olimpias przeszły na jej stronę. Przez wiele dni więziła ich, a potem kazała zamordować Arridajosa i zmusiła Eurydykę do popełnienia samobójstwa. Olimpias zaczęła tracić popularność, ponieważ kazała zabijać każdego, kogo posądzała o wrogość. Kiedy Kasander przebił się z wojskami do Macedonii, Olimpias, zostawiając dowództwo jednemu z wiernych gwardzistów Aleksandra, sama z małym wnukiem i jego matką, gromadą bliskich sobie kobiet i ich dzieci schroniła się w Pydnie i tam zamknęła z częścią wiernego sobie wojska w oczekiwaniu na klęskę Kasandra. Na próżno. W oblężonej Pydnie zapanował głód prowadzący do kanibalizmu. Olimpias próbowała wyrwać się drogą morską, ale została schwytana przez ludzi Kasandra. Poddała się otrzymawszy zapewnienie bezpieczeństwa. Kasander zebrał krewnych tych, których kazała zabić, żeby ją oskarżyli przed zgromadzeniem Macedończyków. Królową sądzono w jej nieobecności i skazano na śmierć. Kasander tak się bał jej wpływów wśród Macedończyków, że zaproponował jej wyjazd morzem do Aten z gwarancją bezpieczeństwa. Olimpias była jednak nieufna i zażądała umożliwienia jej obrony przed zgromadzeniem. Przerażony Kasander wysłał do pałacu aż 200 ludzi aby ją zgładzić. Ci jednak, kiedy stanęli wobec niej, nie zdobyli się na to. Zginęła z rąk krewnych ludzi przez nią zabitych bez prośby o łaskę czy krzyku.