GUBERNATORKI 1600
WŁADCZYNIE 1600

Izabela Klara Eugenia Austriacka

Urodziła się 12.VIII.1566 r. w Segovii. Była córką króla Hiszpanii Filipa II i jego trzeciej żony, Elżbiety Walezjuszki. Jej ojczystymi dziadkami byli cesarz Karol V i Izabela Portugalska, a macierzystymi - król Francji Henryk II i królowa Katarzyna Medycejska. Jej ojciec twierdził, że cieszył się z jej narodzin bardziej niż z narodzin syna. Miał już wtedy jednak męskiego dziedzica, Don Carlosa, pochodzącego z jego pierwszego małżeństwa z Marią Portugalską. Rodzeństwo jednak nie kochało się i często było skonfliktowane. 

Jej matka była początkowo zaręczona właśnie z Don Carlosem. Do tego małżeństwa nie doszło z przyczyn politycznych. Zamiast Carlosa mężem Elżbiety został jego ojciec, Filip II. Mimo znacznej różnicy wieku było to dobre małżeństwo. Filip kochał żonę i nie odstępował jej nawet wtedy, gdy chorowała na ospę. Pierwsza ciąża królowej zakończyła się w 1564 r. martwym porodem dwóch dziewczynek-bliźniaczek. Dwa lata później na świat przyszła Izabela Klara Eugenia. 10.X.1567 r. urodziła się jej najmłodsza siostra, Katarzyna Michalina. 03.X.1568 r. królowa Elżbieta zmarła po kolejnym porodzie. Ten sam los spotkał jej nowonarodzonego syna.

Izabela dorastała wraz z swą siostrą Katarzyną. Była kochana przez ojca i jego czwartą żonę, Annę Austriaczkę. Z tego związku pochodziło 4 dzieci, z których dzieciństwo przeżył tylko przyszły król Hiszpanii Filip III. Filip II często jest opisywany jako zimny i nie okazujący uczuć swym dzieciom, to zachowały się jego listy do córek, w których mamy do czynienia z dowodami jego przywiązania do nich. Każdy z nich kończył się zwrotem "Twój dobry ojciec".

Izabela była jedyną osobą, której Filip pozwalał pomagać w jego pracy. Sortowała jego papiery i tłumaczyła mu dokumenty z języka włoskiego na hiszpański. Pozostała jego bliską współpracowniczką do jego śmierci, która nastąpiła 13.IX.1598 r. Opiekowała się ojcem przez ostatnie trzy lata jego życia, które monarcha spędził chorując często na puchlinę wodną, podagrę oraz liczne inne choroby.

W 1568 r. została zaręczona z swym kuzynem, arcyksięciem Rudolfem, późniejszym cesarzem Rudolfem II, synem cesarza Maksymiliana II i Marii Hiszpańskiej. Maria była córką ojczystych dziadków Izabeli, cesarza Karola V i Marii Portugalskiej. Izabela musiała jednak czekać aż 20 lat, kiedy to ekscentryczny Rudolf oznajmił, że nie zamierza żenić się z kimkolwiek.

02.VIII.1589 r. fanatyczny mnich Jacques Clément, zamordował jej wuja, króla Francji Henryka III. Filip II zgłosił w jej imieniu pretensje do tronu Francji. Zgodnie z obowiązującym we Francji prawem salickim kobiety nie miały prawa do dziedziczenia tronu. Mimo tego Izabela zyskała tam pewne poparcie. Parlament Paryża mianował ją "prawowitą władczynią". Książę de Mercoeur pomógł Hiszpanom w 1590 r. uzyskać przyczółki w Bretanii. Henryk IV Burbon, król Francji na mocy prawa salickiego, obronił swoje prawa do tronu i koronował się w 1594 r. Filip II uznał go w 1598 r. 

31-letnia Izabela wreszcie znalazła męża. 18.IV.1599 r. wyszła za mąż za swego kuzyna, 39-letniego arcyksięcia Albrechta VII Habsburga, młodszego brata Rudolfa II, syna cesarza Maksymiliana II i Marii Portugalskiej. Jako jego żona Izabela była w latach 1598-1621: księżną Burgundii, Lotaryngii, Brabancji, Limbourga, Luksemburga i Geldrii, a także księżną Flandrii, Artois i Bourgogne oraz Tyrolu, palatynką Hainault, Holland, Namour i Zuytphen, margrabiną Świętego Królestwa Rzymskiego, panią Friesland,  Salins,  Mechelen, miast i ziem Utrechtu, Overijssel i Groeningen. Albrecht był od 1596 r. namiestnikiem Niderlandów Hiszpańskich, wcześniej był wicekrólem Portugalii i arcybiskupem Toledo. Przed ożenkiem z ślubów kościelnych zwolnił go papież Klemens VIII. Tuż przed swą śmiercią Filip II przekazał prawa do Niderlandów Hiszpańskich swojej córce i jej mężowi. Ze związku Izabeli z Albrechtem pochodzili: Filip (urodzony 21.X.1605 r., zmarł w niemowlęctwie), Albrecht (urodzony 27.I.1607 r., zmarł w niemowlęctwie) i Anna Maurycja (zmarła w niemowlęctwie). 

Małżonkowie rządzili Niderlandami Hiszpańskimi wspólnie w latach 1601-1621. Rządy Izabeli i Albrechta określane są dziś mianem Złotej Ery Niderlandów Hiszpańskich. Był to upragniony okres pokoju i rozwoju gospodarczego po 40. latach wojny. Przywrócili autorytet Korony Hiszpańskiej w podległych sobie prowincjach. Przyczynili się do wykształcenia odrębnej tożsamości narodowej mieszkańców Niderlandów Hiszpańskich oraz do wykorzenienia antyhiszpańskich nastrojów. W ten sposób ziemie te zostały mocniej powiązane z Hiszpanią. Dzięki nim w południowych Niderlandach zatriumfował katolicyzm. Zasłynęli jako mecenasi sztuki. Doprowadzili do wybudowania wielu barokowych kościołów, co było impulsem do wspaniałego rozkwitu sztuki flamandzkiej doby baroku.

Byli patronami takich artystów, jak Piotr Paweł Rubens (nadworny malarz pary książęcej od 1609 r.), Piotr Breughel (młodszy) i wielu innych. Dwór arcyksiążęcy w Brukseli był jednym z największych centrów kulturalnych Europy i swoistym tyglem narodowościowym. Mieszkali tam hiszpańcy zakonnicy, belgijscy szlachcice, niemieccy najemnicy, włoscy doradcy, burgundzcy urzędnicy czy angielscy muzycy. Po Pokoju Londyńskim z 1604 r. znajdowało się tam także ważne centrum dyplomatyczne. Przez miasto przechodziła korespondencja między dworami w Londynie, Madrycie, Hadze, Wiedniu, Paryżu, Grazu, Innsbrucku, Lizbonie i Pradze.

Arcyksiążę Albrecht zmarł 13.VII.1621 r. Po jego śmierci Izabela wstąpiła do zakonu Klarysek od wieczystej Adoracji. Jednocześnie nadal władała Niderlandami Hiszpańskimi jako namiestniczka w imieniu swojego bratanka króla Hiszpanii Filipa IV. Okres jej samodzielnych rządów to czas wojny trzydziestoletniej. Hiszpańskie Niderlandy były często atakowane przez stadhoudera Republiki Zjednoczonych Prowincji, Fryderyka Henryka Orańskiego. Ataki zostały odparte. Wojska hiszpańskie odnosiły natomiast znaczne sukcesy, takie jak zdobycie Bredy w 1625 r., Hertogenbosch w 1629 r. i Maastricht w 1632 r. Z Izabelą wiążę się powstanie nazwy "kolor izabelowy". Według legendy podczas trwającego w latach 1601-1604 oblężenia Ostendy Izabela miała ślubować Najświętszej Maryi Pannie, że nie zdejmie koszuli dopóki miasto nie padnie. Kiedy Ostenda w końcu skapitulowała koszula arcyksiężnej była właśnie "koloru izabelowego". Inna legenda wiążę powstanie tej nazwy z królową Izabelą I Katolicką, która miała złożyć podobnie ślubowanie podczas oblężenia Grenady w latach 1491-1492. Zważywszy na to, że nazwa koloru pojawia się w źródłach angielskich w 1600 r., ta hipoteza jest bliższa prawdy. Arcyksiężna Izabela Klara Eugenia zmarła 01.XII.1633 r. w Brukseli. Jej następcą w Niderlandach Hiszpańskich został bratanek, kardynał Ferdynand Habsburg.

Źródło:

1. Wikipedia.