KOBIETY-PREMIERZY
KOBIETY-PREZYDENCI
PRZYWÓDCZYNIE PARTII
MINISTROWIE
OBRONY
MINISTROWIE FINANSÓW I GOSPODARKI
SZEFOWE RZĄDÓW LOKALNYCH 1991-2000
KANDYDATKI
NA PREZYDENTA 1991-1999
Chandrika Bandaranaike Kumaratunga
Urodziła się 29.VI.1945 r. w
Kolombo. Jej rodzicami są Sirimavo i
Solomon Bandaranaike. Oboje sprawowali urząd premiera. Jej matka była pierwszą
na świecie kobietą-premierem. Chandrika kształciła się początkowo na St. Bridget's
Convent w Kolombo, a potem na Aquinas University College Colombo. Potem studiowała
nauki polityczne na Sorbonie paryskiej. Zdobyła także dyplom z przywództwa
grupowego na tym samym uniwersytecie. Studiowała także prawo. Brała udział w
rewolcie studenckiej w Paryżu w 1968 r.; była dziennikarką działu
politycznego "Le Monde". Przerwała swoje studia doktoranckie z
gospodarki rozwojowej, aby wrócić do kraju, gdzie rząd jej matki wprowadzał
reformy. Jest autorką różnych prac badawczych. Jako konsultantka FAO
(Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa, w
latach 1976-79) opublikowała monografię "Ruch Janawasa: Przyszłościowe
strategie na rzecz rozwoju Sri Lanki". Pisała także o ruchu spółdzielczym
w Sri Lance, tamtejszych krajowych i rolniczych reformach, strategii i polityce
żywnościowej od 1948 do dzisiaj, państwowych i społecznych strukturach na
Sri Lance. Pracowała na kierowniczych stanowiskach w komisji ds. reformy rolnej
(1972-76), była przewodniczącą Komisji Janawasy (1976-77), przewodziła
sekcji kobiecej Partii Wolności Sri Lanki - SLFP (1974-84). Potem zasiadała
we władzach SLFP (Partii Wolności Sri Lanki). W latach 1977-1985 współpracowała z dziennikiem "Dinakara
Sinhala". W II.1978 r. wychodzi za mąż za aktora Vijaję Kumaratungę.
Mają dwoje dzieci: córkę Yosodharę i syna Vimuktha. Jej mąż stał się z
czasem jednym z najradykalniejszych polityków w kraju. Wystąpiła wraz z nim z
SLFP i w 1984 r. razem zakładają marksistowską Sri Lanka Mahajana Party (Srilankijską
Partię Ludową). W latach 1984-86 była wiceprzewodniczącą tej partii, a w
okresie 1986-88 jej przewodniczącą.
W II.1988 r., po zabójstwie męża przez syngaleski Front Wyzwolenia, wyjechała
z dziećmi do Londynu.
Tam uzyskała stypendium, prowadziła badania naukowe w
Instytucie Studiów Commonwealthu uniwersytetu w Londynie, wykładała gościnnie
w uniwersytetach w New Delhi (Indie) i Brandford (W. Brytania). W 1991 r. wraca
do kraju i zaczyna działalność polityczną. Doprowadziła do unii własnego
ugrupowania z Partią Wolności Sri Lanki i jako wiceprzewodnicząca SLFP stworzyła w 1992 r. koalicję
partii lewicowych i centrowych - Sojusz Ludowy (PA). W V.1993 r. wygrywa wybory
regionalne w Prowincji Zachodniej. W latach 1993-94 była tam premierem.
Po zwycięstwie PA w wyborach parlamentarnych w 1994 r. została na krótko premierem
kraju. Od 14.XI.1994 r. jest prezydentem
Sri Lanki (wybrana większością 62 %) głosów i ministrem
obrony i finansów, planowania (do 2001 r.), ds. etnicznych, Buddha
Sasana i integracji narodowej (w latach 1994-97). W 1994 r. jej rywalką w
walce o fotel prezydenta była inna kobieta, działaczka opozycji Srima
Dissanyake. W 2000 r. została ponownie wybrana na urząd, w próbie zamachu
na jej życie straciła oko. W 2001 r. była ministrem ds. mediów, pomocy
ubogim, lotnictwa i turystyki. 04.XI.2003 r. zdymisjonowała ministra obrony
Tilaka Marapanę, ministra spraw wewnętrznych Johna Amaratungę i ministra
informacji Imthiaza Bakera Markara i sama objęła ich teki (ministrem
informacji była do 10.IV.2004 r.). Zawiesiła także do 19.XI prace parlamentu
i nakazała armii ochronę wszystkich miejsc strategicznych w stolicy kraju. W
stan najwyższej gotowości postawiono policję. Najbardziej prawdopodobną
przyczyną tego jest fakt, iż rząd z jej głównym rywalem Ranilem
Wickremesinghiem z Zjednoczonego Frontu Narodowego (UNF) na czele prowadził nie
bez nadziei na sukces rozmowy pokojowe z separatystami, których reprezentowała
organizacja Tygrysów Wyzwolenia Tamilskiego Ilamu (LTTE). Od 1983 r. trwa w Sri
Lance wojna domowa. W XII.2002 r. obie strony ogłosiły porozumienie, które
miało uczynić z Sri Lanki federację. W IV.2003 r. Tygrysy odstąpiły jednak
od rozmów, oskarżając zdominowany przez Syngalezów rząd o niedotrzymywanie
umowy. 02.XI.2003 r. przerwały jednak ten bojkot i zaproponowały, że na 5 lat
(do czasu ostatecznego porozumienia) tereny zamieszkałe w większości przez
Tamilów uzyskają szeroką autonomię. Rząd nie zgodził się na to, ale
poprosił pełniącą funkcję mediatora Norwegię o zorganizowanie kolejnej
rundy rozmów. Prezydent Kumaratunga skorzystała jednak z nieobecności
premiera (był w USA) i dokonała tego zamachu stanu. Obserwatorzy podejrzewają,
że pani prezydent, mając pod kontrolą resorty siłowe i media, dąży do
przyspieszonych wyborów parlamentarnych, w których miałaby wygrać jej własna
partia, czyli SLFP. Korzystając z uprawnień konstytucyjnych, 05.XI.2003 r.
wprowadziła stan wyjątkowy w całym kraju. Zapewniła równocześnie, że władze
utrzymają rozejm zawarty w XII.2002 r. i będą kontynuować rozmowy pokojowe
"na zasadach zachowania integralności Sri Lanki". Od dłuższego
czasu pani prezydent krytykowała proces pokojowy podjęty przez jej rywala.
Oskarżała rząd o ustępstwa niebezpieczne dla bezpieczeństwa i integralności
państwa. Postawiła także Tygrysom warunek złożenia przez nich broni i
wyzbycia się na zawsze przemocy. Krytykowała także Norwegię za to, że
bierze stronę rebeliantów. 07.XI pani prezydent odwołała jednak stan wyjątkowy.
02.IV.2004 r. jej partia wygrała wybory parlamentarne zdobywając 45.8% głosów
i 105 miejsc w 225-osobowym parlamencie. 06.IV zaprzysiężyła nowego premiera,
Mahindę Rajapakse. 10.IV.2004 r. ogłosił on skład
swego gabinetu, w którym pani prezydent objęła teki ministra obrony oraz
ministra ds. konstytucyjnych i edukacji. Prezydentem Sri Lanki była do
19.XI.2005 r. 07.III.2006 r. ustąpiła z
funkcji przywódczyni SLFP. Jest autorką m.in.: "Devolution of Power" (1995), "A New
Approach: The Democratic Path to Peace in Sri Lanka" (1996). Jest
członkinią Rady Kobiet-Światowych Przywódców, organizacji mającej swoją
siedzibę w John F. Kennedy School of Government na Uniwersytecie Harvarda. Rada
zamierza “zachęcać młode kobiety do starań o przywódcze role w rządach”.