WŁADCZYNIE 1300

Anna Anachoutlou Wielka Komnena

Urodziła się po 1300 r. jako najstarsza córka cesarza Trapezuntu Aleksego II z dynastii Wielkich Komnenów i królowej Djiadjak Jaqeli z Samcche-Dżawachetii w Gruzji. Anna była do 1341 r. mniszką w jednym z klasztorów. 06.IV.1340 r. jej brat, cesarz Trapezuntu Bazyli, zmarł zamordowany przez swą pierwszą żonę, Irenę Paleologinę, która sama zasiadła potem na tronie. Jej rządy były bardzo nieudolne i sama władczyni stała się wkrótce bardzo niepopularna.

Wkrótce po objęciu przez nią władzy wybuchła wojna domowa.

Brały w niej udział trzy wrogie sobie partie. Po stronie Ireny stała rodzina Amytzantarantsów wraz z bizantyńskimi najemnikami przysłanymi przez Andronika III. Drugą frakcją dowodził pan Tzanich, kierujący scholarioi i częścią straży cesarskiej wiernej pamięci cesarza Bazylego. Trzecią stroną w tej wojnie był wielki książę Jan Eunuch z Limnii. Zbuntowani szlachcice mieli swój obóz w monasterze świętego Eugeniusza. Jan Eunuch sprzymierzył się z Ireną i pomógł jej rozprawić się z buntownikami. Pokonali ich w VII.1340 r. po zbombardowaniu i zniszczeniu klasztoru.

W tym samym czasie sprawy obrały jeszcze gorszy obrót, gdyż cesarstwo zostało zaatakowane przez Turkmenów, którzy maszerowali w kierunku stolicy. Za pierwszym razem ich atak został odparty, ale za drugim pokonali zdemoralizowaną armię Ireny i spalili dużą część Trapezuntu. Rozmiary katastrofy powiększył jeszcze wybuch epidemii, której źródłem były rozkładające się ciała zabitych ludzi i koni.

Arystokraci, którzy uszli z masakry w klasztorze świętego Eugeniusza, uznali, że rządy Ireny są tak nieudolne, iż postanowili znaleźć prawowitą cesarzową w osobie Anny Anachoutlou Wielkiej Komneny, córki cesarza Trapezuntu Aleksego II. Przekonali ją do zrzucenia habitu mniszki i obwołali panującą cesarzową w Lazicy. Stamtąd nowa władczyni wyruszyła do Trapezuntu. Po drodze dołączyło do niej wielu ludzi. Militarnie wsparł ją król Gruzji Jerzy V. Irena, usłyszawszy o buncie, kazała stracić wszystkich szlachciców i więźniów ocalałych z masakry w klasztorze świętego Eugeniusza. Ten czyn nie przyniósł jej żadnych korzyści. Anna 17.VII.1341 r. stanęła pod murami Trapezuntu i została przyjęta bez żadnego oporu, a Irena została szybko zdetronizowana.

W VIII.1341 r. przybył do Trapezuntu wuj Anny, Michał Wielki Komnen. Wcześniej Jan V Paleolog, cesarz Bizancjum, zdecydował, że odda mu rękę swej przyrodniej siostry Ireny, która już jednak utraciła władzę. Michał przywiózł ze sobą galery z oddziałami pod dowództwem przewodniczących frakcji scholarioi; Niketasa i Grzegorza. Część arystokratów na czele z metropolitą Akakiosem uznała Michała za prawowitego władcę Trapezuntu. Większość poddanych nie życzyła sobie mieć takiego cesarza i Michał został uwięziony w pałacu. Cesarzem Trapezuntu był tylko przez jeden dzień, 30.VII.1341 r. W tym czasie oddziały Anny rozpędziły zwolenników Michała i zatopiły statki bizantyńskie.

Kolejnego dnia Michał został zesłany do Oinaion, gdzie pilnował go dawny sojusznik cesarzowej Ireny, wielki książę Jan Eunuch z z Limnii. Samą byłą władczynię wysłano do Konstantynopola. Od tego momentu Anna była niekwestionowaną cesarzową Trapezuntu, choć nadal była marionetką w rękach szlachty. W tym czasie Turkmeni dokonali napadów na cesarstwo i splądrowali wiele wsi. Poddani zaczęli odwracać się od cesarzowej Anny.

Jej dni były już policzone. Niketas i Grzegorz, przywódcy scholarioi, uzyskali w Konstantynopolu zgodę na przekazanie im Jana, syna Michała Wielkiego Komnena. Miał on zostać następnym cesarzem Trapezuntu. Wsparcia wojskowego udzieliła im Genua. 5 galer Jana przybyło do Trapezuntu we IX.1342 r. Cesarzowa wraz z swymi zwolennikami broniła się, ale została zdradzona przez prostych ludzi, którzy przeszli na stronę Jana. 04.IX.1342 r. został on koronowany na cesarza Trapezuntu Jana III Wielkiego Komnena. W tym samym dniu scholarioi udusili cesarzową Annę i wymordowali jej stronników.