WŁADCZYNIE 316-1

Agezystrata

Była żoną króla spartańskiego Eudamidasa II i matką króla Agisa IV (rządził w latach 244-241). W owym czasie ustrój Sparty wymagał reform. Już od dawna zmniejszyła się tam znacznie liczba pełnoprawnych Spartiatów, a zamiast dawnej równości majątkowej w tej grupie doszło do ogromnego zróżnicowania majątkowego, przy czym znaczna część majątków była w rękach kobiet. Do tych bardzo bogatych kobiet należały matka Agisa Agezystrata i jego babka Archidamia. Agis zyskał sobie wielu zwolenników, współpracował też z nim jego stryj Agezylaos. Plutarch pisze, iż zaczęli oni przekonywać o konieczności podjęcia reform Agezystratę, ponieważ miała ona bardzo wielkie znaczenie w Sparcie, z powodu pokaźnej liczby ludzi pozostających pod jej opieką i gotowych do jej usług, jak również dzięki wielkiej liczbie przyjaciół i dłużników. Poza tym wpływ jej na przebieg spraw państwowych był niejednokrotnie decydujący (Plutarch, Agis 6, tłum. M. Brożek). Mimo początkowych oporów dała się przekonać. To samo stało się z Archidamią. Kiedy Agis wytłumaczył matce i babce zasięg swych planów i możliwość osiągnięcia przy ich realizacji sławy prawdziwie wielkiego króla, obie kobiety zaczęły mu pomagać i nawet ponaglać do podjęcia działań. Same zaczęły agitować za reformami wśród znajomych i namawiać do współdziałania z młodym królem. Działały głównie wśród kobiet, ponieważ wiedziały, że, jak pisze Plutarch, Lacedemończycy zawsze chętnie słuchają rady swych żon i pozwalają im o wiele więcej mieszać się do spraw publicznych niż sobie samym do spraw domowych. Poza tym w rękach kobiet była też wówczas większa część wszelkiej własności w Sparcie. Tymczasem wrogowie reform także nie zasypiali gruszek w popiele i działali przeciwko zamysłom Agisa. Szczególnie zaś wzburzył Leonidasa (drugiego króla Sparty) i innych bogaczy projekt nowego podziału ziemi, kasaty długów i deklaracja Agisa, że nie tylko on, lecz także jego matka i babka zrzekną się swego majątku. Zwyciężyło stronnictwo Agisa i Leonidas musiał uciekać ze Sparty. Kiedy jednak Agis próbował objąć dowództwo wojsk spartańskich wezwanych przez sprzymierzonych ze Spartą Achajów na pomoc przeciwko Etolom, sytuacja w Sparcie uległa zmianie. Leonidas wrócił i to Agis musiał szukać schronienia w świątyni wraz z drugim królem, zięciem Leonidasa Kleombrotosem, który objął tron po ucieczce teścia. Podstępem zaciągnięto Agisa do więzienia i skazano sądownie na śmierć. Wraz z nim powieszono Agezystratę i Archidamię.