WŁADCZYNIE 1000-1100

współpanujące cesarzowe-siostry Zoe i Teodora

Zoe Porfirogenetka

Urodziła się ok. 978 r. jako córka cesarza Konstantyna VIII i cesarzowej Heleny Alypii. Od 976 r. był on współwładcą Bazylego II. Samodzielnym władcą był między 15.XII.1025 a 15.XI.1028 r. Przed śmiercią, 12.XI.1028 r., wydał Zoe za Romana III Argyrosa, eparchę Konstantynopola. Oboje od 15.XI.1028 r. współrządzili cesarstwem. Roman okazał się jednak niewiernym małżonkiem i niedobrym władcą. 11.IV.1034 r. cesarz został znaleziony martwy w kąpieli. Natychmiast pojawiły się pogłoski o tym, że jego śmierć nie była naturalna. Zoe bardzo jeszcze tego samego dnia proklamowała współcesarzem Michała IV Paflagończyka i wyszła za niego za mąż. Formalnie współrządzili do jego śmierci w dniu 10.XII.1041 r. Było tak, ponieważ faktycznym władcą był wtedy brat Miachała, Jan. Cesarzowa spiskowała przeciw niemu w 1037 lub 1038 r. Po śmierci Michała Zoe po raz pierwszy została jedyną władczynią. 13.XII.1041 r., po namyśle, następnym współwładcą uczyniła swego adoptowanego syna Michała V Kalafatesa, siostrzeńca jej drugiego męża. W tej parze to ona była ważniejszym władcą. Młody władca był jednak zazdrosny o swój status i po pięciu miesiącach w nocy z 18 na 19.IV.1042 r. zmusił cesarzową Zoe do wstąpienia do klasztoru na wyspie Principo. Twierdził, że Zoe chciała go otruć. Senat zgodził się z decyzją Michała, ale Zoe była bardzo popularna wśród ludu Konstantynopola i gwardii cesarskiej. Wybuchło powstanie na rzecz cesarzowej, w której brały udział nawet kobiety i dzieci. W ciągu 3 dni walk zginęło 3000 osób. Wtedy to Michał wezwał Zoe z powrotem, ale ona zdecydowała się pozostać w klasztorze. Mimo, że pokazał ją tłumowi w hipodromie, nie polepszyło to jego sytuacji. Cesarzowa miała ogoloną głowę i była ubrana w szaty mniszki. Powstańcy sprowadzili siłą - ponieważ się opierała - przebywającą w klasztorze młodszą siostrę Zoe - Teodorę Porfirogenetkę. Ubrano ją w cesarskie szaty i przywieziono do świątyni w Hagia Sophia. Od dawna istniało przychylne jej stronnictwo. Cesarz Michał przywdział mnisie szaty, myśląc, że to go uchroni przed gniewem powstańców. Zoe przyjęła siostrę jako współwładczynię. Chciała ratować swego przybranego syna, ale na próżno. Michał V i jego ulubiony wuj-doradca Konstantyn zostali oślepieni i skazani na wygnanie do klasztoru. 21.IV.1042 r. obie cesarzowe oficjalnie zostały ogłoszone współpanującymi. Ich współrządy trwały dwa miesiące. Wprowadziły kilka korzystnych reform - na przykład zakazały sprzedaży urzędów sędziowskich. 11.VI.1042 r. Zoe wyszła kolejny raz za mąż. Jej trzecim i ostatnim, według praw Kościoła Wschodniego, mężem był Konstantyn IX Monomach (rządzący w latach 1042-1054), który przeżył ją o 4 lata. Teodora Porfirogenetka została wtedy odsunięta od władzy, choć formalnie nadal była współpanującą. 09.III.1044 r. Konstantyn został zlinczowany lub usunięty przez tłum, ale obie cesarzowe publicznie zademonstrowały swe poparcie dla niego. W rezultacie tego mógł nadal rządzić. Zoe zmarła w 1050. Mąż czynił nawet starania, aby uznano ją za świętą.