Matylda Toskańska
Urodziła się w1046 r. jako córka Beatrycze z Baru i Bonifacego III, margrabiego Toskanii i księcia Spoleto. Władał także Mantuą, Modeną i Reggio, Bolonią, Parmą, Brescią, Ferarą i Weroną. Ojciec Matyldy został zamordowany 06.V.1052 r. i Beatrycze objęła regencję w imieniu syna Fryderyka. Miała dobre stosunki z papieżem Leonem IX i jego reformatorami. W 1054 r. wyszła ponownie za mąż za Godfreya, byłego księcia Dolnej Lotaryngii. Miało to zapewnić ochronę jej synowi. W 1055 r. cesarz Henryk III aresztował ją za poślubienie zdrajcy i zabrał do Niemiec. Fryderyk został wezwany na dwór cesarski we Florencji. Odmówił, ale zmarł w 1055 r. przed jakąkolwiek kontrakcją ze strony cesarza. Dwa lata wcześniej odeszła starsza siostra Matyldy, Beatrycze. Cała trójka dzieci była wychowywana przez świętego Anzelma z Lukki, który wszczepił im głęboką pobożność. Matka wdrażała swe dzieci do spraw państwowych i militarnych. Dziewczynka uczyła się sztuki władania bronią i strategii. Umiała obsługiwać lancę, pikę i topór wojenny. Była na swoje czasy bardzo wykształconą osobą. Znała wiele języków. Po śmierci brata Matylda została dziedziczką dóbr Bonifacego. W tych latach przebywała w niewoli w cesarskiej w Niemczech, uwięziona wraz z matką. Po śmierci Henryka III jego miejsce zajął młody Henryk IV, w którego imieniu rządziła matka, cesarzowa Agnieszka. Godfrey pojednał się z nimi i został odesłany do Italii z żoną i pasierbicą. Zwrócono im ich ziemie. W 1059 r. papież Mikołaj II ogłosił, że prawo wyboru Głowy Kościoła Katolickiego mają jedynie kardynałowie. Skutki tej decyzji miały później bardzo zaważyć na dalszych losach Matyldy. Między XI.1069 a IV.1070 r. mężem Matyldy został syn jej ojczyma, Gotfryd IV Garbaty. W 1071 r. Matylda urodziła córkę Beatrycze, która żyła tylko kilka dni. W końcu tego roku Matylda odeszła od męża i żyła w swoich dobrach we Włoszech. Po śmierci Godfreya w XII.1069 r. Matylda, jako dorosła w świetle prawa osoba, objęła rządy nad swymi posiadłościami. Matkę wybrała jednak na swą współwładczynię. W 1073 r. nowym papieżem został Grzegorz VII, który dwa lata później wydał tzw. "Dictatus Papae", w którym stwierdził, że na Ziemi nie ma wyższej władzy od papieskiej. Spowodowało to sprzeciw cesarza Henryka IV, który żywił podobne ambicje. Początkowo udawał posłuszeństwo papieżowi, ale kazał go porwać podczas odprawiania mszy w bazylice Santa Maria Maggiore w Rzymie w noc Bożego Narodzenia 1075 r. Grzegorz VII został pobity i wywieziony do Niemiec. W 1076 r. został zdjęty z urzędu przez powolny woli cesarskiej synod w Wormacji, gdzie zarzucono mu, że "chce rządzić całym światem chrześcijańskim za pomocą babskiego senatu". W tym samym roku zmarli mąż i matka Matyldy, a ona została samodzielną władczynią prawie połowy Włoch. Pod władzą Matyldy, dzięki jej dziedzictwu, umiejętnościom politycznym i militarnym oraz wykształceniu, znajdowały się: Toskania, Mantua, Parma, Reggio, Piacenza, Ferrara, Modena, część Umbrii, księstwo Spoleto, kościelne państwo od Viterbo do Orvieto i część Marchii Ancony. Stała się najważniejszą sojuszniczką polityczną papieża. Z wielką miłością i czcią podejmowała Grzegorza VII u siebie. Używała wszystkich swych sił do realizacji jego planów. Łączyły ich serdeczne osobiste kontakty, o czym świadczy zachowana korespondencja. Jednym z jej najważniejszych zamków była Canossa, w której w 1077 r. przyjęła zbiegłego papieża. Grzegorz VII nałożył wtedy klątwę na cesarza Henryka IV. Margrabina podjęła się mediacji między nimi. Henryk zorientował się, że zaczynają opuszczać go stronnicy i postanowił (czasowo) pogodzić się z zwierzchnikiem Kościoła Katolickiego. Przybył wraz z swoją małżonką Bertą z Turynu do Canossy jako błagalnik. Stał przed jej bramami w stroju pokutnym od 25 do 27.I.1077 r. 28.I.1077 r., głównie dzięki pośrednictwu Matyldy, papież zdjął z niego klątwę. Nie odwołał jednak zdjęcia z urzędu i 15.III na antykróla Niemiec został wybrany Rudolf z Szwabii. Pielgrzymka do Canossy stała się kamieniem milowym w sporze o inwestyturę. W 1080 r. Henryk IV został ponownie ekskomunikowany. Rok później przekroczył Alpy. Miał na celu porwanie papieża i wymuszenie na nim zdjęcia ekskomuniki i koronowanie go na cesarza. Alternatywą był wybór posłusznego sobie antypapieża. Matylda, kontrolująca cały zachodni pas Apeninów, zmusiła cesarza do marszu na Rzym przez Rawennę. Przez to tereny, przez które przechodził, zamieszkiwała wroga mu ludność. Część z jego sojuszników pokonała wojska Matyldy w bitwie pod Volta Mantovana (koło Modeny) już w X.1080 r. W XII.1080 r. obywatele Lukki, ówczesnej stolicy Toskanii, zbuntowali się przeciw niej i usunęli sprzymierzonego z nią biskupa Anzelma. W 1081 r. margrabina doznała kolejnych porażek i została usunięta ze swego stanowiska przez cesarza w lipcu tego samego roku. To było za mało, aby przestała być dla niego źródłem kłopotów, gdyż zachowała jeszcze swe dobra allodialne. Nadal była pośredniczką między papieżem Grzegorzem VII a Europą Północną. Było tak nawet wtedy, gdy papież utracił kontrolę nad Rzymem i musiał schronić się w zamku Świętego Anioła. Wspomagała go swymi pieniędzmi. Gdy Henryk zdobył pieczęć papieską, napisała do swych zwolenników w Niemczech, by zapewnić ich, że tylko wiadomości przesyłane przez nią naprawdę pochodzą od papieża. Henryk tymczasem doprowadził na synodzie w Bressanone do wyboru na antypapieża Klemensa III, który koronował go na cesarza. Potem wrócił do Niemiec i zostawił swym włoskim zwolennikom sprawę wywłaszczenia Matyldy z jej dóbr. Ich starania zakończyły się fiaskiem, gdyż Matylda pokonała ich 02.VII.1084 r. w bitwie pod Sorbarą (koło Modeny). Grzegorz VII zmarł w Salerno w 1085 r. Matylda zawarła sojusz z swym dotychczasowym wrogiem, księciem Jordanem I z Kapui. mieli popierać nowego papieża, Wiktora III. W 1090 r. ponownie, na życzenie papieża Urbana II, wyszła za mąż za 16-letniego Welfa V, najstarszego syna księcia Welfa IV z Bawarii. Chcieli związać tę rodzinę z papieżem. Małżeństwo było pozorne - małżonkowie nie mieszkali razem. Spowodowało to jednak rozszerzenie wpływów rodu Welfów we Włoszech. Związek ten wywołał niepokój syna Henryka IV, przyszłego cesarza Henryka V, który najechał na Włochy. Matylda musiała uciekać w góry, których nie sforsował Henryk. Cesarz znowu został upokorzony pod Canossą, tym razem militarnie. Zwycięska dla Matyldy bitwa miała miejsce w X.1092 r. Potem próbowała nawet zastąpić Henryka IV innym, przychylnym sobie, cesarzem. Mimo fiaska, cesarz od tej pory już nigdy nie odzyskał swej dawnej potęgi we Włoszech. Welf V rozstał się z Matyldą w 1095 r., co otworzyło drogę do pojednania między cesarzem Henrykiem IV a Welfem IV. Matylda była bardzo waleczną osobą. Sama dowodziła swoimi oddziałami ponoć z mieczem swojego ojca w dłoni. W 1078 r. Matylda nadzorowała budowę nowych fortyfikacji. Przez 30 lat pozostawała w służbie najpierw papieża Grzegorza VII a potem Urbana II. W 1094 r. podarowała miejscowość Deidesheim w Palatynacie klasztorowi Sankt-Blasien w Schwarzwaldzie. W 1096 r. ufundowała klasztor Pierremont koło Metzu. W 1096 i w 1106 r. w jej Guastalli odbyły się swa sobory. W 1079 r., na wypadek swej bezdzietnej śmierci, dziedzicem swych dóbr allodialnych uczyniła papieża. W 1099 r. adoptowała hrabiego Guido Guerrę z Toskanii jako przyszłego margrabiego tych ziem. W 1102 r. ponownie zapisała swe dobra Kościołowi. W 1111 r. swym dziedzicem ustanowiła cesarza Henryka V, który w tym samym roku, w jej zamku w Bianello, mianował ją wicekrólową Włoch. Jej testament stał się później powodem wielu kłótni. Cesarz zajął jej dobra jako pozbawione władzy lenno Rzeszy. Pretensje zgłosili także papież Paschalis II i Welf V, były małżonek (wtedy już nieżyjącej) Matyldy. Zakończyło się to kompromisem, w którym cesarz oddawał większą część tzw. Dziedzictwa Matyldy Kościołowi. Pod koniec życia wstąpiła do klasztoru benedyktynek, ale i tam dopadły ją sprawy natury państwowej. Jeszcze raz musiała użyć oręża przeciwko buntowi w pobliskim mieście Mantui. Przed śmiercią przyznała Florencji status niezależnego miasta. Jej rządy były sprawiedliwe i łagodne, jej dwór - wspaniały. Fundowała kościoły, korespondowała z świętym Anzelmem z Aosty, w Bolonii założyła szkołę prawniczą, z której w przyszłości miał powstać pierwszy uniwersytet w Europie. Budowała drogi, szpitale i przytułki. Zmarła 24.VII.1115 r. w Bondeno di Roncore.