WŁADCZYNIE 1350

Anna Światosławówna

Była prawdopodobnie córką księcia smoleńskiego Światosława IV Wielkiego Iwanowicza. Około 1370 r. poślubiła księcia Witolda Kiejstutowicza. Ich jedynym dzieckiem była Zofia Witoldówna. Podczas litewskiej wojny domowej (1381-1384) mąż Anny walczył o władzę nad Litwą z swym kuzynem Jagiełłą. Został uwięziony w Krewie, skąd w 1382 r. uwolniła go Anna. W 1385 r. Witold zawarł z Jagiełłą pokój i wyraził zgodę na podpisanie unii krewskiej. Ponownie przyjął chrzest (w 1383 r., podczas chrztu dokonanego przez Krzyżaków, przyjął imię Wiganda) od ruskiej cerkwi prawosławnej, przybierając imię Aleksander. Jagiełło obiecał mu namiestnictwo Litwy. Oprócz tego Witold otrzymał Brześć, Drohiczyn, Kamieniec Litewski, Wołkowysk, Grodno i Suraż. Tymczasem ciągle namiestnikiem Litwy był nieudolny Skirigiełło. Ambitny Witold zbuntował się przeciwko niemu w 1389 r. i usiłował zdobyć Wilno. Po nieudanym ataku uciekł do Krzyżaków. Anna, która przebywała wtedy w Grodnie, udała się za nim. Witold poprosił wojowniczych mnichów o sojusz w walce przeciwko Jagielle (teraz już także królowi Polski Władysławowi II Jagielle) i jego bratu Świdrygielle. Ta druga litewska wojna domowa toczyła się w latach 1389-1392. Anna była wtedy krzyżacką zakładniczką, co miało gwarantować, że Witold nie złamie sojuszu. W 1390 r. Witold przyłączył się do krzyżackiej krucjaty, na czele której stał Engelbard Rabe. Razem z nimi oblegał broniących Wilna Polaków. Skirigiełło został pokonany w bitwie pod Wojszuszkami. W wyniku tajnych negocjacji z Jagiełłą Witold odstąpił od Krzyżaków. 04.VIII.1392 r. zawarł w Ostrowie ugodę z Jagiełłą. Na mocy porozumienia Witold zobowiązał się do porzucenia sojuszu z Krzyżakami. W zamian otrzymał swoje ojczyste księstwo trockie. Został też namiestnikiem na Litwie, gdyż Jagiełło, jako król Polski, przebywał cały czas w Krakowie. Witold przyrzekł wraz z swą żoną Anną wierność Koronie Polskiej i królowej Jadwidze. Anna podpisała dwa pisma do Jagiełły i Jadwigi. Tak brzmiał dokument przeznaczony dla Jagiełły:

"Anna, z łaski Bożej księżna Litwy, pani trocka, łucka itd. niniejszym oznajmiamy wszystkim, komu należy, tak współczesnym jak i potomnym, że w dobrej wierze, bez żadnego podstępu i zdrady przyrzekamy za najjaśniejszego księcia Aleksandra czyli Witolda, naszego najdroższego małżonka, że wszystkie razem i każdy z osobna artykuły spisane i wniesione w jego dokument dany najjaśniejszemu władcy, pana a panu Władysławowi, królowi Polski, zachowa niewzruszenie i bez jakiegokolwiek oszustwa będzie przestrzegać. Specjalnie zaś, że tenże pan Aleksander czyli Witold, najdroższy nasz małżonek, nigdy nie opuści Królestwa i Korony Królestwa Polskiego, ani też nie uczynią tego jego następcy, a wprost przeciwnie, że będzie stał przy tymże królu Władysławie i walczył z jego przeciwnikami i wrogami, ilekroć zdarzy się taka potrzeba w przyszłości. My wspomniana Anna, wszystko wymienione wyżej takoż przyrzekamy zachowywać i bez oszustwa wypełniać. Na świadectwo tego dokumentu została zawieszona nasza pieczęć. Działo się i spisano w Ostrowie w dniu świętego Dominika w roku Pańskim 1392."

Świadczyło to o mocnej pozycji politycznej księżnej na Litwie. Anna pozostawała w dobrych stosunkach z Jadwigą do śmierci królowej w 1399 r. Od 1395 r. zaczęła używać tytułu wielkiej księżnej litewskiej. Cały czas była aktywna w polityce. 24.IV.1398 r. w Grodnie uczestniczyła w uzgadnianiu tekstu litewsko-krzyżackiej umowy pokojowej. Została ona podpisana 12.X.1398 r. na wyspie Salin na rzece Niemen. Witold odstępował Krzyżakom Żmudź po Niewiążę i połowę Sudovii, a Zakon obiecał nie wspomagać Świdrygiełły w walce z Witoldem i zaprzestać najazdów na Litwę. Wyznaczono też strefy wpływów: Witold miał pomóc zakonowi w agresji na Psków, rycerze zakonni mieli zaś wspomóc wojska Witolda w wojnach z Nowogrodem Wielkim i Złotą Ordą. Książę ze swoich obowiązków sojuszniczych wywiązał się, Zakon - nie. Anna nadal zachowywała dobre stosunki z Krzyżakami. Zmarła 31.VII.1418 r. w Trokach.