WŁADCZYNIE 750-1000

Sarolta

Urodziła się około 960 r. Według kronikarza Anonymusa była córką księcia siedmiogrodzkiego z plemienia Pieczyngów, Gyuli. Gyula w owym czasie nie było imieniem własnym, lecz określeniem godności. Z tego właśnie powodu pojawiła się hipoteza, że Sarolta nie była córką Gyuli tylko Zombora. Anonymus uważał go za rodzonego brata Gyuli. Wspomina się o tym, że spółczesne źródła (kronikarz Thietmar oraz jeden z bawarskich roczników) nazywają Gyulę (młodszego), syna Zombora, bratem Sarolty. Kwestia, kto był ojcem Sarolty, pozostaje do dziś nierozstrzygnięta. Siostrą Sarolty była Karolda, o której nie wiadomo nic więcej. Jeśli Sarolta była córką Zombora, to jej bratem był młodszy Gyula. Dokładna data urodzin księżnej także nie jest znana. Pojawiła się hipoteza, że urodziła się kilka lat po bitwie nad rzeką Lech w 955 r. i Zombor ochrzcił ją w obrządku wschodnim.

Prawdopodobnie w latach 70. X w. poślubiła księcia węgierskiego Gejzę. W starszych opracowaniach można przeczytać, że stało się to przed 972 r. Parę tę wyswatał ze sobą możnowładca Beled (Beliud). Ich dziećmi byli: Stefan I Święty (pierwszy król Węgier), nieznana z imienia córka (żona Gabriela Radomira, cara Bułgarii, oddalona przez męża około 1010 r.), nieznana z imienia córka (kiedyś istniała hipoteza, że że mogła nosić imię Maria - od 1009 r. była ona żoną doży weneckiego Ottona Orseolo), nieznana z imienia córka (w starszych opracowaniach uważano ją za żonę trzeciego króla Węgier Samulea Aby, dziś bardziej powszechny jest pogląd, że że była ona matką Samuela Aby). Dawniejsza historiografia za córkę Sarolty i Gejzy uważała nieznaną z imienia Węgierkę, drugą żonę Bolesława I Chrobrego. Dziś nikt nie podtrzymuje tej hipotezy. Kiedyś przypuszczano też, że ich dzieckiem była żona hrabiego Sizza z Turyngii i matka Guntera z Dobrowody. Ta hipoteza także upadła. Kolejną córką Sarolty i Gejzy miała być niegdyś Scholastyka, pierwsza opatka św. Lamberta w Somlóvásárhely. Dziś uważa się ją za daleką krewną Gejzy.

Gejza, po zdobyciu miasta Veszprém, przekazał je żonie. Sarolta wybudowała tam rotundę św. Jerzego. Księżna uczestniczyła w procesie chrystianizacji Węgier. Tak o jej działalności pisał święty Brunon z Kwerfurtu w "Żywocie świętego Wojciecha": "Pod jej rządami przyjęło się chrześcijaństwo, lecz zmieszawszy się z pogaństwem stało się religią skażoną, a to ospałe i trwożliwe chrześcijaństwo zaczęło być gorsze niż barbarzyństwo". Informował także, że pod koniec życia męża "dzierżyła w swym ręku całe państwo". Działo się to od około 996 r. do 01.II.997 r., dnia śmierci Gejzy. Władzę po nim miał objąć ich syn Stefan I. W dynastii Arpadów obowiązywała jednak zasada senioratu, według której kolejnym władcą zostawał najstarszy w rodzie mężczyzna. Na jej mocy pretensje do tronu zgłosił Koppány, książę Somogy. Zgodnie z zasadą lewiratu zażądał ręki wdowy po Gejzie. Ta jednak wzbraniała się przed tym, chcąc zabezpieczyć tron swemu synowi. Po śmierci męża, zgodnie z tradycją, rządziła Węgrami jako regentka aż do intronizacji nowego władcy.

Koppány, który nazywał siebie samego "prawowitym dziedzicem Gejzy", rozpoczął oblężenie Veszprému, należącego do Sarolty. Stefan jednak szybko pokonał go. Koppány poległ w bitwie, a jego poćwiartowane zwłoki zawieszono na bramach czterech grodów książęcych. Miało to być ostrzeżeniem przed próbami buntu. Dziś uważa się, że to właśnie Sarolta wydała wyrok na Koppányego. Stefan koronował się na pierwszego króla Węgier w Boże Narodzenie 1000 r. Od tej pory Sarolta pojawia się bardzo rzadko na kartach historii. Osiadła w komitacie Heves. Data jej śmierci nie jest znana. Pochowano ją prawdopodobnie obok męża w kościele św. Piotra i Pawła w Székesfehérvár.

Źródła:

1. Wikipedia,

2. György Györffy, Święty Stefan I. Król Węgier i jego dzieło, Warszawa 2003.