KOBIETY-PREZYDENCI
PRZEWODNICZĄCE PARLAMENTÓW
2001-2010
PRZYWÓDCZYNIE PARTII
Nino Anzorowna Burdżanadze
Urodziła się 16.VII.1964 r. w
Kutaisi. Jej ojciec, człowiek bogaty i wpływowy już w czasach radzieckich,
kieruje obecnie monopolem bawełnianym w Gruzji i miał być jednym z głównych
finansujących ostatnią kampanię prezydencką Eduarda Szewardnadzego. Również
poprzez małżeństwo, pani Burdżanadze pozostaje blisko spraw państwowych: ta
prawniczka z wykształcenia jest żoną byłego pierwszego zastępcy prokuratora
generalnego Badri Bidzadze (był szefem prokuratury wojskowej), który kilka dni przed "aksamitną rewolucją"
podał się do dymisji, zrywając w ten sposób z obecną władzą. Wcześniej
wystąpił z ostrą krytyką pod adresem władz. Wraz z Nino są rodzicami dwóch
synów - urodzonych w 1985 r. i 1993 r. W 1981 r. ukończyła z wyróżnieniem szkołę średnią Akaki
Tsereteli w Kutaisi i dostała się na wydział prawa Państwowego Uniwersytetu
w Tbilisi. W 1986 r., po ukończeniu tej uczelni z wyróżnieniem, rozpoczęła
studia doktoranckie na Uniwersytecie Łomonosowa w Moskwie na Wydziale Prawa Międzynarodowego.
W 1990 r. obroniła swoją dysertację pt. "O problematycznych kwestiach
organizacji międzynarodowych i prawa marynarki wojennej" i została
doktorem prawa. Od 1991 r. wykłada na Wydziale Stosunków Międzynarodowych i
Prawa Międzynarodowego Uniwersytetu w Tbilisi. Jest autorką ponad 20-u artykułów
napisanych po gruzińsku, angielsku, rosyjsku na tematy związane z prawem międzynarodowym
i stosunkami międzynarodowymi. Napisała także książkę o prawnych
problemach organizacji międzynarodowych nowego typu. W latach 1991-1992 była
ekspertem w gruzińskim Ministerstwie Ochrony Środowiska. Od 1992 r. do 1993 r.
była konsultantką w parlamentarnej komisji spraw zagranicznych. Nino Burdżanadze
wkroczyła do polityki pod skrzydłami Eduarda Szewardnadzego, podobnie jak jej
sojusznik w opozycji, charyzmatyczny radykał Michaił Saakaszwili. W 1995 roku
weszła do parlamentu z listy prorządowego Gruzińskiego Związku
Obywatelskiego. W
latach 1995-1998 była wiceprzewodniczącą komisji ds. konstytucyjnych i
prawnych oraz praworządności. W tym samym okresie kierowała stałą
parlamentarną delegacją do Wielkiej Brytanii. Od 1998 r. do 1999 r.
przewodniczyła tej komisji. W latach 1999-2000 była współprzewodniczącą
wspólnej komisji współpracy parlamentarnej Gruzji i Unii Europejskiej. W
latach 2000-2001 była przewodniczącą komisji spraw zagranicznych. Na lata
1998-2000 została wybrana sprawozdawczynią (Rapporteur) Głównej Komisji ds.
Demokracji, Praw Człowieka i Spraw Humanitarnych. Od 2000 r. pełni funkcję
wiceprzewodniczącej Zgromadzenia Parlamentarnego Organizacji Bezpieczeństwa i
Współpracy w Europie.
09.XI.2001 r., jako pierwsza
kobieta w historii Gruzji, została przewodniczącą parlamentu,
czyli drugą osobą w państwie, jednak wkrótce zaczęła się stopniowo oddalać
od prezydenta, wyrażając rozczarowanie jego polityką "pozbawioną ducha
rozwoju". Zaczęła uchodzić za jedną z największych oponentek prezydenta
Eduarda Szewardnadze. W latach 2001-2002 była przewodniczącą
Zgromadzenia Parlamentarnego Współpracy Gospodarczej (Ekonomicznej) Morza
Czarnego. W V.2003 r. gwałtownie opuściła posiedzenie rządu, na
którym prezydent krytykował parlament za opóźnienia w uchwalaniu ustawy.
Incydent ten oznaczał definitywne zerwanie z Szewardnadzem. W VII.2003 r. poinformowała, że prowadzi konsultacje w
celu utworzenia nowego opozycyjnego bloku przed listopadowymi wyborami
parlamentarnymi. Sugerowało się, że inicjatywa utworzenia nowego opozycyjnego
bloku z szefową parlamentu na czele wyszła od administracji waszyngtońskiej.
Krótko przed ostatnimi wyborami parlamentarnymi (z 2 listopada br.) utworzyła
własne ugrupowanie Burdżanadze-Demokraci, wspólnie z jej poprzednikiem na
stanowisku szefa parlamentu, Zurabem Żwaniją. Pani Burdżanadze nie kryje
swoich prezydenckich ambicji. Przez ogół Gruzinów uchodzi za jedynego
polityka nie zamieszanego w afery i złodziejstwa. W wyborach parlamentarnych z
02.XI.2003 r. jej ugrupowanie zajęło tylko 5 miejsce z 8,8% głosów (w
sondażach przedwyborczych zajmowało pierwsze miejsce). Po przeliczeniu połowy
głosów władze orzekły, że najwięcej głosów (21.3%) zdobył
proprezydencki blok Za Nową Gruzję. Drugie miejsce z 18.9% miał zająć ruch
Odrodzenie Asłana Abaszydzego, prorosyjskiego zarządcy autonomicznej prowincji
Adżaria. Obserwatorzy wskazywali na liczne nieprawidłowości. Sama Nino Burdżanadze
stwierdziła, że wybory wygrał Ruch Narodowy Michaiła Saakaszwilego, jej głównego konkurenta w
opozycji. 04.XI doszło do pierwszych protestów opozycji. 21.XI.2003 r. szef
Rady Bezpieczeństwa, Tedo Dżeparidze, przyznał, że wybory zostały sfałszowane.
22.XI przedstawiciele opozycji na czele z Saakaszwilim wdarli się do parlamentu, nie dopuszczając do inauguracyjnego posiedzenia
nowej legislatywy. Prezydent Eduard Szewardnadze musiał uciekać. O godzinie
14.50 ogłosił on próbę zamachu stanu i stan wyjątkowy. Nino
Burdżanadze tego samego dnia o godzinie 15.00 oświadczyła, że
"przejmuje funkcję prezydenta do czasu, kiedy stanie się jasne, czy
Szewardnadze jest w stanie sprawować urząd". 23.XI.2003
r. o godzinie 17.10 prezydent Eduard Szewardnadze ustąpił ze stanowiska, a ona została tymczasowym prezydentem
Gruzji (i głównodowodzącą armią) i zarazem pierwszą kobietą na tym
stanowisku.
25.XI parlament postanowił, że przyspieszone wybory prezydenckie i
parlamentarne odbędą się
04.I.2004 r. tego samego dnia tymczasowym przewodniczącym parlamentu został,
na wniosek samej pani Burdżanadze, George Tsereteli, dotychczasowy
wiceprzewodniczący. W obozie opozycji, reprezentowała postawę umiarkowaną w porównaniu
z płomienną retoryką Saakaszwilego. To ona apelowała o spokój, kiedy
zwolennicy opozycji szturmem brali w sobotę parlament w Tbilisi. Nino
Burdżanadze pełniła także funkcję szefowej rządu. Po spotkaniu z
ministrami oznajmiła, iż Gruzja chce mieć dobre stosunki z wszystkimi sąsiadami,
w tym z Rosją. Celem strategicznym kraju jest integracja z Unią Europejską i
przystąpienie do NATO. Pani prezydent zaapelowała o międzynarodową pomoc
finansową. 27.XI.2003 r. postanowiono, że wspólnym kandydatem opozycji (byłej
już) na prezydenta będzie Michaił Saakaszwili. Nazwisko Nino Burdżanadze także
wymieniano wśród pretendentów do prezydentury. Poinformowano także, że
niedawna opozycja - partie Ruch Narodowy Saakaszwilego oraz Burdżanadze-Demokraci
- wystąpi razem w wyborach parlamentarnych, w których wystawi jedną wspólną
listę. Na jej czele znajdzie się Nino Burdżanadze. Obowiązki
prezydenta pełniła do 25.I.2004 r. Tego samego dnia ponownie została
przewodniczącą parlamentu piątej kadencji. W kwietniu 2004 r. wybrano ją na
przewodniczącą parlamentu szóstej kadencji. 25.XI.2007 r. prezydent
Saakaszwili formalnie ustąpił z urzędu i przestał pełnić funkcje głowy państwa.
Zrobił tak, by ubiegać się o reelekcję w rozpisanych na 05.I.2008 r.
wyborach. W takim przypadku konstytucja nakazuje prezydentowi zrezygnować z urzędu
na 40 dni przed głosowaniem. Obowiązki głowy państwa do czasu zaprzysiężenia
nowego prezydenta pełniła przewodnicząca parlamentu Nino Burdżanadze.
20.I.2008 r. władzę objął ponownie wybrany prezydent Michaił
Saakaszwili. 21.IV.2008 r. oznajmiła, że w wyborach parlamentarnych
z 21.V.2008 r. nie będzie walczyć o reelekcję. Przyczyną był brak zgody
liderów Koalicji Narodowej co do kształtu list wyborczych. Urząd
przewodniczącej parlamentu opuściła 07.VI.2008 r. 16.VI.2008 r.
oznajmiła, że zamierza założyć think-tank o nazwie Fundacja na rzecz
Demokratycznego Rozwoju. Po zakończeniu wojny w Osetii Południowej
zapowiedziała powrót do polityki. Obecnie znajduje się w opozycji do prezydenta
Saakaszwilego. Jesienią 2008 r. założyła Demokratyczny Ruch-Zjednoczona Gruzja.