Helena Znojemska
Urodziła się około 1141/1150 r. Była córką Konrada II, księcia znojemskiego na czeskich Morawach, i Marii, córki Urosza I, wielkiego żupana serbskiego. Około 1161 lub 1165 r. wyszła za mąż za najmłodszego syna Bolesława III Krzywoustego, Kazimierza II Sprawiedliwego, księcia sandomierskiego i krakowskiego. Z tego związku pochodziło sześcioro dzieci: nieznana z imienia córka, późniejsza małżonka księcia czernichowskiego i kijowskiego, zmarli w młodym wieku Kazimierz, Bolesław i Adelajda oraz późniejsi panujący książęta Leszek Biały i Konrad Mazowiecki. Kazimierz Sprawiedliwy zmarł 05.V.1194 r. osierocając dwóch nieletnich synów. Rządy regencyjne na Mazowszu, w Małopolsce i w księstwie sandomierskim objęła w imieniu synów Helena, biskup krakowski Pełka i wojewoda krakowski Mikołaj. Rządy Heleny nie były spokojne, gdyż o władzę nad Krakowem walczył stryj książąt, Mieszko III Stary. W 1198 r. Helena zawarła ze szwagrem ugodę, na mocy której Mieszko miał odzyskać Kraków, w zamian za co oddawał synom Kazimierza zagarnięte wcześniej Kujawy. Leszek Biały miał być pasowany przez niego na rycerza i objąć władzę w Krakowie po jego śmierci. Układ ten został szybko zerwany z powodu wiarołomstwa Mieszka. Jednak już w następnym roku (lub najpóźniej w 1201 r.) księżna zawarła z nim ponowny układ, który obowiązywał do śmierci Mieszka w 1202 r. Po jego podpisaniu przeniosła się z synami do Sandomierza, który prawdopodobnie już wcześniej był jej oprawą wdowią. Leszek Biały samodzielne rządy objął w 1199 lub 1200 r. Kronikarz Wincenty Kadłubek napisał, że Helena była "kobietą mądrą ponad mądrość kobiecą". Księżna zmarła między 1202 a 1206 r.
Źródła:
1. Wikipedia,
2.
Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki, red. Edyta Wygonik,
Słownik władców polskich i pretendentów do tronu polskiego, Kraków
2003.