MINISTROWIE OBRONY

Elżbieta II

Tymczasowa biografia z Wikipedii:

Z Bożej łaski Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz innych Jej Królestw i Posiadłoœci królowa, przewodniczšca Wspólnoty Narodów, Obrończyni Wiary

Elżbieta II, właœc. Elżbieta Aleksandra Maria (ang. Elizabeth Alexandra Mary), ur. 21 kwietnia 1926 r. w Londynie - królowa Wielkiej Brytanii z dynastii Windsor, koronowana 2 czerwca 1953; córka króla Jerzego VI i jego żony - Elżbiety Bowes-Lyon zw. Królowš - Matkš. Oprócz godnoœci królowej Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej jest również głowš 15 innych państw: Antigui i Barbudy, Australii, Bahamów, Barbadosu, Belize, Grenady, Kanady, Jamajki, Nowej Zelandii, Papui-Nowej Gwinei, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadynów, Tuvalu i Wysp Salomona. Człowiek Roku 1952 według magazynu Time. Od 1964 r. Lord Wysoki Admirał.

Młodoœć

Elżbieta Aleksandra Maria Windsor urodziła się na Burton Street 17 w Mayfair w Londynie 21 kwietnia 1926 r. Jej ojcem był ksišżę Yorku Albert, póŸniejszy król Jerzy VI. Jej matkš była Elżbieta Bowes-Lyon, córka Claude'a Bowesa-Lyona, 14. hrabiego Strathmore i Kinghorne. Elżbieta została ochrzczona w Pokoju Muzycznym pałacu Buckingham przez Cosmo Langa, arcybiskupa Yorku. Jej rodzicami chrzestnymi byli: dziadek, król Jerzy V, i jego żona królowa Maria, Maria Windsor, Księżniczka Królewska i hrabina Harewood, Artur, ksišżę Connaught i Strathearn, dziadek, lord Strathmore, oraz Mary Elphinstone, lady Elphinstone.

Pierwsze imię otrzymała po swojej matce, drugie po swojej prababce, królowej Aleksandrze, trzecie po swojej babce, królowej Marii. Jako dziecko była nazywana przez swojš rodzinę "Lilibet". Dzieciństwo spędziła na Piccadilly Road 145, gdzie mieszkali wówczas Yorkowie. Jej wychowaniem zajmowała się niania, póŸniejsza pokojówka królowej, Margaret MacDonald, zwana "Bobo". Elżbieta była posłusznym dzieckiem, ale przekonanym o swojej wysokiej pozycji i dbałš o należnš jej rangę. Kiedy w 1930 przyszły premier Neville Chamberlain zwrócił się do niej Dzień dobry, mała damo, księżniczka odpowiedziała mu: Nie jestem małš damš, jestem księżniczkš Elżbietš.

Jako wnuczka panujšcego brytyjskiego monarchy w linii męskiej miała prawo do tytyłu "Jej Królewskiej Wysokoœci". Jej pełny tytuł brzmiał: Jej Królewska Wysokoœć Księżniczka Elżbieta z Yorku. W momencie urodzenia zajmowała trzecie miejsce w linii sukcesji do brytyjskiego tronu, po swoim stryju, księciu Walii, i ojcu. Mimo iż jej narodzinom towarzyszyło zainteresowanie społeczeństwa było wówczas mało prawdopodobnie, że Elżbieta odziedziczy tron Wielkiej Brytanii.

Ksišżę Walii jednak nie miał żadnego potomstwa, nie był nawet żonaty. Elżbieta nie miała też brata, który (choćby i młodszy) wyprzedziłby jš w linii sukcesji do tronu. Elżbieta miała tylko młodszš o cztery lata siostrę, Małgorzatę.

W 1932 r. Elżbieta z rodzicami i siostrš ("nasza czwórka" - jak zwykł mawiać Jerzy VI) przeprowadziła się do Royal Lodge w parku przy zamku Windsor. Rok póŸniej edukacja księżniczki została powierzona guwernantce Marion Crawford, zwanej "Crawfie". Elżbieta wychowywała się z siostrš w odosobnieniu, daleko od rówieœników, co miało chronić Elżbietę przed chorobami dziecięcymi (na której i tak zachoruje jako dorosła osoba). Elżbieta, u której guwernantka dostrzegła "niezachwiane poczucie obowišzku", uczyła się według bardzo prostego programu - historia (aby poznać œwietnoœć Wielkiej Brytanii), geografia (aby poznać ogrom Imperium Brytyjskiego) i Biblia. Jako dziedziczka korony będzie się póŸniej uczyć jeszcze historii prawa państwowego.

Program edukacji był skromny i miał swoje braki. Na kilka lat przed objęciem tronu Elżbieta zwierzyła się pokojówce Bobo: Przy stole nie rozumiem o czym rozmawiajš ludzie wokół mnie. Ogarnia mnie przerażenie na myœl o zasiadaniu wœród cudzoziemców dyskutujšcych na tematy, którš sš mi kompletnie nieznane. Przyszła królowa była dzieckiem poważnym, zorganizowanym i systematycznym. Zdarzało jej się wstawać wieczorem z łóżka, aby sprawdzić, czy ubrania w szafie sš dobrze złożone. Układała również cukierki według wielkoœci i zjadała je od najmniejszego do największego.

Następczyni tronu

Kiedy Elżbieta miała 10 lat umarł jej dziadek, król Jerzy V. Tron objšł jej stryj, ksišżę Walii, jako Edward VIII. Ten jednak, nie mogšc poœlubić swojej wybranki, dwukrotnie rozwiedzionej Amerykanki Wallis Simpson, abdykował 11 grudnia 1936. Ojciec Elżbiety, ksišżę Yorku, został wówczas królem jako Jerzy VI. Elżbieta została następczyniš tronu. Zachwycona swoim nowym statusem pochwaliła się siostrze, która na to odpowiedziała: "Poor you..." (Biedactwo...). Wraz ze wstšpieniem ojca na tron Elżbieta uzyskała tytuł Jej Królewskiej Wysokoœci Księżniczki Elżbiety. W Walii pojawiły się głosy za przyznaniem Elżbiecie tytułu księżnej Walii, ale królowi doradzono, że może być to tytuł jedynie żony księcia Walii, a nie tytuł następczyni tronu.

W 1939 r. wybuchła II wojna œwiatowa. Elżbieta i Małgorzata zostały wysłane do zamku Windsor w Berkshire. Pojawiały się sugestie, aby wysłać księżniczki do Kanady, co królowa Elżbieta skomentowała: Dzieci nie mogš wyjechać beze mnie, ja nie mogę opuœcić króla, a król nigdy nie opuœci kraju. W Windsorze Elżbieta z siostrš pracowały przy kopaniu transzei w pobliskim parku. W 1940 r. 14-letnia księżniczka po raz pierwszy wystšpiła na antenie BBC w programie "Children's Hour". Zawiesiła również lekcje języka niemieckiego (władała już biegle francuskim) i rozpoczęła naukę historii Stanów Zjednoczonych.

Na poczštku 1945 r. Elżbiecie udało się przekonać ojca, aby pozwolił jej wstšpić do kobiecej służby wojskowej. Księżniczka wstšpiła do Women's Auxiliary Territorial Service z numerem matrykuły 230873, ze stopniem podporucznika. Była również szkolona na kierowcę. Elżbieta jest jedynš, członkiniš brytyjskiej rodziny królewskiej, która odbyła służbę wojskowš. Podczas obchodów Dnia Zwycięstwa w Londynie 8 maja 1945 r. Elżbieta stojšca na balkonie pałacu Buckingham, ubrana w mundur swojej służby, została nagrodzona gromkimi oklaskami przechodniów.

Pierwszš oficjalnš zagranicznš wizytę Elżbieta podjęła w 1947 r. Celem podróży była Unia Południowej Afryki. 21 kwietnia w Kapsztadzie œwiętowała swoje 21 urodziny. Z tej okazji powiedziała: Oœwiadczam wobec was wszystkich, iż poœwięcę całe moje życie, jakiekolwiek będzie, długie czy krótkie, służbie wam i Wielkiemu Imperialnemu Commonwealthowi (Wspólnocie Brytyjskiej - British Commonwealth), którego członkami jesteœmy my wszyscy.

Małżeństwo

22 lipca 1939 r. Elżbieta z siostrš i rodzicami udały się z wizytš do Akademii Marynarki w Dartmouth. Niestety, wybuchła tam epidemia œwinki, i wizyta nie mogła się odbyć. Wówczas lord Louis Mountbatten wyznaczył, na przewodnika i opiekuna księżniczek młodego oficera grecko-niemiecko-duńskiego pochodzenia, Filipa (ur. 10 lipca 1921), kuzyna Elżbiety i Małgorzaty. Filip jest synem księcia Andrzeja Greckiego i Alicji Battenberg, córki 1. markiza Milford Haven. 18-letni wysoki i postawny oficer wywarł wielkie wrażenie na księżniczce.

Zwišzek z Filipem nie przypadł do gustu parze królewskiej. Przeciwna była zwłaszcza królowa Elżbieta. Krewni Filipa byli blisko zwišzani z reżimem nazistowskim. Królowi Jerzemu nie przypadł do gustu mężczyzna ubogi, pretensjonalny, z "po prostu godnš pożałowania" garderobš. W sierpniu 1946 r. Filip został zaproszony do zamku Balmoral i, mimo niechęci Jerzego i Elżbiety, zaręczył się z następczyniš tronu. Jerzy wysłał córkę na podróż do Afryki majšc cichš nadzieję, że zapomni o kuzynie. Podróż nie spełnia jednak zamierzonego efektu i 10 lipca 1947 r. zaręczyny Filipa i Elżbiety zostały podane do publicznej wiadomoœci.

Œlub odbył się 20 listopada 1947 w Opactwie Westminsterskim. Miesišc miodowy młoda para spędziła w Broadlands, posiadłoœci lorda Mountbattena. Małżonkowie przeprowadzili się póŸniej do Clarence House. Filip wyjechał, kontynuujšc służbę wojskowš na Malcie. Elżbieta dwukrotnie go tam odwiedzała, zatrzymujšc się w maltańskiej posiadłoœci Mountbattena, Villa Gwardamangia. W latach 1949-1951 Elżbieta stale mieszkała na Malcie. W tym czasie była tytułowana Jej Królewskš Wysokoœciš Księżnš Edynburga, gdyż jej mšż otrzymał z okazji œlubu tytuł księcia Edynburga.

14 listopada 1948 r. Elżbieta urodziła swoje pierwszego dziecko. Niedługo póŸniej król Jerzy postanowił, że potomkowie jego córki majš prawo do tytyłu "Królewskiej Wysokoœci". Filip i Elżbieta majš czworo dzieci, które na podstawie orzeczenia Tajnej Rady z 1960 r. noszš nazwisko Mountbatten-Windsor, ale tylko te, które nie będš bezpoœrednio w linii sukcesji do tronu. W odróżnieniu od rodzeństwa najstarszy syn, Karol, używa również podwójnego nazwiska. Dzieci Filipa i Elżbiety to:

Karol Filip Arthur Jerzy (ur. 14 listopada 1948), ksišżę Walii, następca tronu
Anna Elżbieta Alicja Ludwika (ur. 15 sierpnia 1950), Księżna Królewska, żona Marka Phillipsa i Timothy'ego Laurence'a, ma dzieci
Andrzej Albert Chrystian Edward (ur. 19 lutego 1960), ksišżę Yorku
Edward Antoni Ryszard Ludwik (ur. 10 marca 1964), hrabia Wessex

Wstšpienie na tron

Choroba ojca sprawiała, że Elżbieta przejmowała coraz więcej jego obowišzków. W 1951 r. odwiedziła Grecję, Włochy i Maltę. W paŸdzierniku wybrała się do Kanady, a następnie odwiedziła prezydenta Harry'ego Trumana w Waszyngtonie. W styczniu 1952 r. razem z mężem udała się w podróż po krajach Wspólnoty Narodów. Odwiedziła wówczas 15 krajów, wygłosiła 157 przemówień, uczestniczyła w 135 przyjęciach i 50 balach. Podróż trwała tak długo, że kiedy wróciła dzieci ledwo jš poznały. Podczas pobytu w Kenii do Elżbiety przyszła wiadomoœć, że 6 lutego 1952 r. jej ojciec, król Jerzy VI, zmarł na raka gardła.

Elżbieta przebywała wówczas w hotelu Treetops w Thice. Była więc pierwszym od czasów Jerzego I brytyjskim monarchš, który w momencie wstšpienia na tron przebywał za granicš. Jest jednoczeœnie pierwszym nowożytnym monarchš, u którego nie można dokładnie okreœlić momentu rozpoczęcia panowania, gdyż król zmarł w czasie snu. Wieœci o œmierci Jerzego VI przyniósł Elżbiecie ksišżę Filip. Asystent prywatnego sekretarza teraz już królowej, Martin Charteris, zapytał władczyni jakie wybiera imię. Elżbieta, oczywiœcie - odpowiedziała. Para królewska natychmiast wybrała się w podróż powrotnš do Wielkiej Brytanii.

Elżbieta II została okrzyknięta królowš w czwartek, 7 lutego 1952 r., w St. James's Palace. Odrębna proklamacja została wydana tego samego dnia w Kanadzie przez Tajnš Radę Królowej.

Koronacja

24 marca 1953 r. zmarła na raka gardła królowa-wdowa Maria Teck, jednak przed œmierciš wyraziła życzenie, aby z tego powodu nie przekładano koronacji. Odbyła się ona zgodnie z planem 2 czerwca 1953 r. Królowa długo powtarzała każdy gest, przyzwyczajała się do noszenia korony, trzymajšc jš na głowie podczas œniadania, oraz chodziła po pałacowych korytarzach z przeœcieradłami przytroczonymi do ramion. W dniu koronacji była całkiem odprężona. Gdy opuszczała pałac Buckingham i wsiadała do karety majšcej jš zawieŸć do Westminsteru, jedna z druhen zapytała jš jak się czuje. Wspaniale - odpowiedziała królowa - Właœnie rozmawiałam przez telefon z moim trenerem. Mój koń jest faworytem w Derby.

O godzinie 11.00 Elżbieta weszła do Opactwa Westminsterskiego. Przebywało tam już 7000 osób. Królowa była ubrana w szkarłatny płaszcz z gronostajowym kołnierzem narzucony na satynowš suknię. Asystowało jej 6 druhen noszšcych tren. Elżbieta przeszła nawę głównš, kierujšc się ku drewnianemu tronowi Edwarda Wyznawcy, gdzie znajdował się kamień koronacyjny. Następnie zwróciła się ku czterem stronom œwiata, a arcybiskup Canterbury Geoffrey Fisher obwieœcił zgromadzonym: Panowie, przedstawiam wam królowš Elżbietę, waszš niezaprzeczalnš królowš, wam wszystkim, którzy tu przybyliœcie złożyć jej hołd i oddać się jej na służbę. Czy gotowi jesteœcie jš uznać?. Lordowie odpowiedzieli God save Queen Elizabeth.

Kolejnym etapem ceremonii była przysięga na Biblię. Królowa zobowišzała się rzšdzić królestwem i krajami Wspólnoty Narodów zgodnie z ich prawami i zwyczajami oraz umacniać wiarę anglikańskš. Następnie miała podpisać pergamin, jednak kałamarz okazał się pusty. Za radš Lorda Wielkiego Szambelana królowa tylko udawała, że podpisuje. Następnie zdjęła płaszcz, diadem i klejnoty, i zasiadła na tronie pod złotym baldachimem podtrzymywanym przez czterech kawalerów Orderu Podwišzki.

Nastšpił moment sakry. Arcybiskup namaœcił œwiętymi olejkami dłonie, pierœ i czoło królowej. Następnie królowš ubrano w długš, białš albę i złotš tunikę. Przypięto jej insygnia nowej godnoœci - ostrogi œw. Jerzego (symbol rycerskoœci), którymi zostały muœnięte jej kostki, królewski miecz (który Elżbieta zaniosła do ołtarza w geœcie oddania się w służbę Bogu), jabłko (znak supremacji duchowoœci nad doczesnoœciš), bransolety (znak mšdroœci i szczeroœci), które zostały założone na jej nadgarstki, pierœcień, założony na palec serdeczny prawej dłoni, berło z krzyżem (symbol sprawiedliwoœci) i berło z gołębicš (symbol Ducha Œwiętego). Następnie królowa została odziana w purpurowy, haftowany złotem, aksamitny płaszcz. Na zakończenie arcybiskup nałożył jej na głowę koronę œw. Edwarda, a lordowie jeszcze raz zawołali God save Queen Elizabeth.

Następnie trzej ksišżęta krwi królewskiej - Edynburga, Gloucester i Kentu - a za nimi pozostali lordowie, złożyli hołd królowej. Następnie Elżbieta z mężem przyjęli komunię pod dwiema postaciami. Ceremonię zakończyło odœpiewanie Te Deum. Po trzygodzinnej ceremonii królowa, z ciężkš koronš na głowie, berłem w lewej i jabłkiem w prawej ręce, miała kłopoty z powstaniem i poprosiła o pomoc arcybiskupa. Następnie opuœciła opactwo, wymieniwszy wczeœniej koronę œw. Edwarda na lżejszš państwowš koronę imperialnš.

Królowa Wielkiej Brytanii

Rezydencje

Po koronacji Elżbieta i Filip przeprowadzili się do pałacu Buckingham w centrum Londynu, od 1837 r. oficjalnej rezydencji brytyjskich królów i królowych. Królowa jednak nie przepadała za pałacem i wolała przebywać w zamku Windsor, 15 km na zachód od Londynu. Królowa spędza dużo czasu w Holyrood House w Edynburgu, który jest jej oficjalnš siedzibš jako królowej Szkocji, i gdzie ma przebywać co najmniej tydzień w roku. Wiejskimi rezydencjami królowej sš również zamek Balmoral w Aberdeenshire oraz Sandringham House w Norfolk. Rezydencjami państwowymi sš jeszcze Pałac œw. Jakuba (do 1837 r. oficjalna rezydencja królów, z tego czasu pozostało dyplomatyczne wyrażenie Dwór œw. Jakuba, przy którym wcišż akredytowani sš ambasadorzy), Hampton Court na przedmieœciach Londynu, pałac Kensington i Marlborough House. Rezydencje te sš na utrzymaniu państwa, z wyjštkiem Sandringham i Balmoral, które sš rezydencjami prywatnymi.

Podróże

Królowa Elżbieta odbyła wiele podróży zagranicznych. W latach 1953-1954 wyruszyła wraz z mężem 6-miesięcznš podróż dookoła œwiata, będšc pierwszym monarchš, który tego dokonał. Była również pierwszš królowš Australii, Nowej Zelandii i wysp Fidżi, która odwiedziła te państwa. W paŸdzierniku 1957 r. udała się z wizytš państwowš do USA. Przybyła również do Kanady, gdzie otworzyła sesję parlamentu. Przemawiała również na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ. W 1959 r. udała się z kolejnš wizytš do Kanady i odwiedziła Stany Zjednoczone. Pożegnalny obiad zjadła w kanadyjskiej ambasadzie w Waszyngtonie w towarzystwie prezydenta Eisenhowera. W lutym 1961 r. odwiedziła Ankarę, będšc goœciem prezydenta Turcji Cemala Gürsela. PóŸniej odbyła pierwszš wizytę w Indiach i Pakistanie. Odwiedziła większoœć europejskich krajów i wiele pozaeuropejskich. USA odwiedziła jeszcze w 1976 r., gdzie wzięła udział w uroczystoœciach u boku prezydenta Geralda Forda. Ponownie odwiedziła USA w 1991 r. na zaproszenie George'a H. W. Busha. Podczas tej wizyty była pierwszym brytyjskim władcš, który uczestniczył w obradach Kongresu.

Wspólnota Narodów [edytuj]

Brytyjskie imperium znajdowało się w stanie rozpadu od 1926 r., kiedy tzw. "Deklaracja Balfoura", potwierdzona Statutem Westminsterskim w 1931 r., uznała suwerennoœć Kanady, Australii, Nowej Zelandii, Unii Południowoafrykańskiej i Nowej Fundlandii. W 1931 r. te państwa weszły w skład Wspólnoty Narodów, na której czele stoi brytyjski monarcha. Przed wstšpieniem Elżbiety na tron niepodległoœć uzyskały Indie, Pakistan, Cejlon i Irlandia.

Panowanie Elżbiety II to okres dalszego rozpadu brytyjskiego imperium. Niepodległoœć uzyskały Ghana (1957), Nigeria (1961), Sierra Leone (1961), Tanganika (1961), Jamajka (1962), Trynidad i Tobago (1962), Uganda (1962), Kenia (1963), Malawi (1964), Malta (1964), Gambia (1965), Gujana (1966), Barbados (1966), Mauritius (1968), Fidżi (1970), Bahamy (1973), Grenada (1974), Papua Nowa Gwinea (1975), Wyspy Salomona (1978), Tuvalu (1978), Saint Lucia (1979), Saint Vincent i Grenadyny (1979), Belize (1981), Antigua i Barbuda (1981) oraz Saint Christopher i Nevis (1983). Wszystkie te kraje uzyskiwały niepodległoœć jako królestwa zwišzane uniš personalnš z Koronš brytyjskš, ale wiele z nich (Indie, Pakistan, Cejlon, Ghana, Nigeria, Sierra Leone, Tanganika, Trynidad i Tobago, Uganda, Kenia, Malawi, Malta, Gambia, Gujana, Mauritius i Fidżi) zniosły monarchie i stały się republikami, ale wszystkie pozostały państwami członkowskimi Wspólnoty Narodów.

Sama Wspólnota również przechodziła przemiany, stajšc się z biegiem czasu coraz luŸniejszym zwišzkiem politycznym byłych brytyjskich kolonii (i nie tylko, jako że członkiem Wspólnoty jest również Mozambik, dawna kolonia portugalska). Królowa Elżbieta bierze aktywny udział w pracach Wspólnoty, od 1973 r. regularnie uczęszczajšc na zjazdy szefów rzšdów państw Wspólnoty. W wielu wypadkach, jak w RPA, działania królowej przyczyniły się do poprawy stosunków państwa z Wielkš Brytaniš.

Jednak w 1993 r., podczas konferencji na Cyprze, królowa powiedziała: Mam doœć doœwiadczenia, by nie postawić ani pensa na liczbę krajów, które będš należeć do Wspólnoty za 40 lat.

W 2007 r. ujawniono dokumenty z 1957 r., z których wynikało, że premier Francji Guy Mollet i premier Wielkiej Brytanii sir Anthony Eden dyskutowali na temat możliwoœci przystšpienia Francji do unii z Wielkš Brytaniš i uznania Elżbiety II za głowę państwa francuskiego. W dokumencie datowanym na 28 wrzeœnia 1956 Mollet stwierdza, że nie powinno być większych trudnoœci we Francji z zaakceptowaniem zwierzchnictwa Jej Królewskiej Moœci. Propozycje te nigdy nie doczekały się realizacji.

Poglšdy

Królowa zawsze wykazywała się stanowczš postawš wobec zagrożeń. W 1961 r. podczas podróży do Ghany odmówiła zachowywania dystansu od prezydenta Kwame Nkrumaha, pomimo iż prezydent był celem zamachów. Premier Harold Macmillan napisał wówczas: Królowa jest absolutnie zdeterminowana we wszystkim co robi. Jest w samej rzeczy "sercem i żołšdkiem człowieka"[1]. Kocha swoje obowišzki i bycie królowš. Podobna sytuacja wydarzyła się, gdy królowa podróżowała do Quebecu. Według Roberta Speaighta, który opisał to w swojej ksišżce Vanier, Soldier, Diplomat and Governor General: A Biography, były obawy o bezpieczeństwo królowej podczas wizyty. Pojawiały się nawet głosy za przerwaniem podróży. Prywatny sekretarz królowej powiedział jednak, że dla monarchini będzie nie do przyjęcia wystraszyć się ekstremistów. Podobnie podczas Trooping the Colour w 1981 r., kiedy do królowej oddano 6 strzałów œlepymi nabojami, Elżbieta jakby nigdy nic kontynuowała przeglšd wojska. Kanadyjska Izba Gmin była pod takim wrażeniem postawy królowej, że uchwaliła specjalnš uchwałę sławišcš jej odwagę.

Polityka

Jako monarcha konstytucyjny królowa Elżbieta nie powinna wyrażać swoich osobistych opinii na tematy polityczne. Elżbieta przez całe swoje panowanie stosowała się do tej zasady i w efekcie niewiele wiadomo o sympatiach i antypatiach politycznych brytyjskiej królowej. Wydaje się jednak, że w kwestiach ekonomicznych królowa przychyla się do starej doktryny konserwatystów, tzw. "Jednego Narodu". Idea ta poszła w niełaskę w latach 70. i konserwatywna pani premier Margaret Thatcher prowadziła już zupełnie innš politykę, która nie przypadała do gustu królowej (Elżbieta II wcišż nie darzy lady Thatcher sympatiš). W prywatnej rozmowie pani premier okreœliła królowš jako kogoœ, kto mógłby głosować na SDP (Social Democratic Party, Partia Socjaldemokratyczna).

Kanada

Królowa nigdy nie wyraziła bezpoœrednio swojego sprzeciwu wobec emancypacyjnych dšżeń Quebecu, ale publicznie pochwaliła kanadyjskš jednoœć. Podobnie jak matka, Elżbieta często okazuje swoje przywišzanie do Kanady. Kiedy w 1983 r. kończyła swojš wizytę w Kalifornii powiedziała: Jutro wracam do mojego domu do Kanady. Podczas uroczystego przyjęcia w Saskatchewan w 2005 r. powiedziała: Ten kraj i jego mieszkańcy zawsze zajmowali ważne miejsce w moim życiu i mojej pracy. Wyznała również, że Kanada jest dla niej domem daleko od domu.

Podczas przemówienia w Zgromadzeniu Ustawodawczym Quebecu, w szczytowym okresie tzw. "Cichej Rewolucji" 1964 r., królowa, ignorujšc narodowe napięcia, pochwaliła dwie "uzupełniajšce się kultury", które stworzyły Kanadę. Przemawiajšc po francusku i angielsku powiedziała: Przyjemnie jest mi myœleć, że istnieje w Wspólnocie Narodów kraj, gdzie mogę się oficjalnie wypowiedzieć po francusku (...). Gdy œpiewacie po francusku "O Canada" pamiętajcie, że jesteœcie dumnym narodem.

Po proklamacji Aktu Konstytucyjnego w 1982 r., który był pierwszym aktem uchwalonym bez zgody rzšdu Quebecu, Elżbieta wystšpiła jako głowa państwa kanadyjskiego w obronie aktu, chociaż w prywatnych rozmowach przyznała, że Quebec nie był stronš w tworzeniu aktu.

W 1995 r. podczas kampanii przed referendum, które miało zadecydować o secesji Quebecu, królowa wypowiedziała się w CKOI-FM Montreal, ponownie w języku angielskim i francuskim, w którym wyraziła swojš obawę, że referendum może pójœć w złš stronę i, że jeœli będzie mogła pomóc, z radoœciš to uczyni. Podczas głosowania Elżbieta znajdowała się w podróży do Nowej Zelandii. Poleciała jednak pilotowi opóŸnić start z lotniska w Los Angeles, do czasu aż uzyskała wyniki referendum.

Rodezja [edytuj]

18 listopada 1965 r. gubernator Rodezji Południowej, sir Humphrey Gibbs, otrzymał Krzyż Wielki Królewskiego Orderu Wiktorii za wiernoœć wobec królowej, tydzień po tym, jak Ian Smith ogłosił Jednostronnš Deklarację Niepodległoœci. Gibbs sprzeciwiał się Deklaracji, i za to właœnie otrzymał Order. Niektórzy skrytykowali to nadanie jako przyznane w złym czasie. Inni chwalili, gdyż widzieli w tym wsparcie legalnych władz Rodezji przeciwko nielegalnym działaniom jej premiera.

Australia [edytuj]

Podczas australijskiego kryzysu konstytucyjnego w 1975 r., kiedy gubernator generalny sir John Kerr zdymisjonował premiera Gough Whitlama, ten wysłał list do królowej, w którym domagał się reakcji na działania gubernatora. Prywatny sekretarz królowej wypowiedział się w jej imieniu, że działania Kerra mieœciły się w konstytucyjnych kompetencjach gubernatora. W odpowiedzi Whitlam i jego stronnicy stali się zwolennikami proklamowania Australii republikš.

Zjednoczone Królestwo [edytuj]

Przemawiajšc w Westminster Hall z okazji jej "Srebrnego Jubileuszu" w 1977 r., królowa powiedziała, że nie może zapomnieć, że została koronowana na królowš Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Wobec prowadzonej wówczas przez laburzystowski rzšd Jamesa Callaghana akcji majšc zdecentralizować państwo i przyznać większš samodzielnoœć Szkocji i Walii, przemówienie to zostało odczytane jako sprzeciw królowej wobec tej polityki. Królowa wypowiedziała się za utrzymaniem zwišzku Anglii i Szkocji. Pochwaliła jednak porozumienie wielkopištkowe z 1998 r., które było pierwszym porozumieniem katolików i protestantów w Irlandii Północnej. Aprobata królowej dla porozumienia wywołała niechęć częœci unionistów, którzy zawsze byli monarchistami. Lider prawicowej Demokratycznej Partii Unionistycznej, Ian Paisley, zerwał z odwiecznš unionistycznš zasadš bronienia Korony, i nazwał Elżbietę "papugš Tonyego Blaira". Krytyka Paisleya nie zyskała jednak uznania wœród znacznej częœci unionistów.

Pod koniec lat 90., kiedy w referendum przyjęto jednak laburzystowski pomysł decentralizacji, królowa przesłała swoje najlepsze życzenia Szkockiemu Parlamentowi i Zgromadzeniu Narodowemu Walii. Pierwsze posiedzenia obu tych parlamentów zostały osobiœcie przez niš otwarte. Nie obyło się jednak bez zgrzytów. W Szkocji wielu deputowanych nie stawiło się na oficjalnej ceremonii, wybierajšc się republikańskš uroczystoœć. Również wielu członków walijskiego parlamentu zbojkotowało inauguracyjnš sesję. W 2006 r. deputowana partii Plaid Cymru, Leanne Wood, została wyrzucona z sali Zgromadzenia za nazwanie królowej "Paniš Windsor".

Przemówienie królowej z okazji jej "Srebrnego Jubileuszu" było również interpretowane jako odniesienie do wstrzšsów jakie ówczeœnie miały miejsce w Irlandii Północnej.

Religia [edytuj]

Elżbieta II jako królowa Zjednoczonego Królestwa jest najwyższym zwierzchnikiem Koœcioła Anglii i protektorem Szkockiego Koœcioła Prezbiteriańskiego. W innych królestwach Wspólnoty królowa nie pełni żadnych funkcji religijnych.

Królowa bardzo interesuje się sprawami Koœcioła Anglii, ale najważniejszš w nim osobš pozostaje arcybiskup Canterbury. Królowa regularnie uczestniczy we mszach odprawianych w kaplicy œw. Jerzego w zamku Windsor. Kiedy przebywa w Sandringham uczęszcza do koœcioła œw. Marii Magdaleny. Podczas pobytu w Balmoral, królowa uczestniczy w nabożeństwach w koœciele w Crathie, a podczas pobytu w Edynburgu królowa uczestniczy w nabożeństwach w koœciele Canongate należšcych do Koœcioła Szkocji. Pomiędzy 1977 a 2002 r. Elżbieta regularnie uczestniczyła w Generalnych Zgromadzeniach Koœcioła Szkocji, ale w ostatnich latach wyznacza Lordów Wysokich Komisarzy, który majš jš tam reprezentować.

Królowa często robi odniesienia do swojej wiary podczas przemówień telewizyjnych wygłaszanych z okazji œwišt Bożego Narodzenia. W 2000 r. powiedziała: Dla wielu z nas, nasza wiara jest najważniejsza. Dla mnie, nauki Jezusa Chrystusa i moja osobista odpowiedzialnoœć przed Bogiem tworzy ramę, w której staram się poruszać w moim życiu. Ja, podobnie jak wielu z was, czerpię ze słów i przykładu Chrystusa siłę w ciężkich czasach.

Elżbieta często spotyka się z przedstawicielami innych religii. Jest również patronem Rady Chrzeœcijan i Żydów (Council of Christians and Jews, CCJ) w Zjednoczonym Królestwie.

Relacje z rodzinš [edytuj]

Rok 2002, oprócz Złotego Jubileuszu panowania, przyniósł Elżbiecie stratę matki i siostry, które zmarły w odstępie kilku miesięcy. Relacje Elżbiety z dziećmi, zwykle doœć chłodne, uległy poprawie. Szczególnš sympatiš królowa darzy swojš synowš, Zofię, hrabinę Wessex. Nie popierała zwišzku najstarszego syna z Camillš Parker Bowles, ale kiedy ksišżę Karol i Camilla wzięli w 2005 r. œlub, Elżbieta pogodziła się z wyborem syna. Królowa jest blisko zwišzana ze swoimi wnukami, zwłaszcza z księciem Williamem (najstarszym synem księcia Karola), księżniczkš Beatrycze (najstarszš córkš księcia Yorku) i Zarš Phillips (córkš księżniczki Anny).

Finanse [edytuj]

Osobisty majštek królowej jest od wielu lat tematem licznych spekulacji. Niekiedy okreœla się jego wartoœć nawet na 10 miliardów dolarów. Magazyn Forbes ustala zwykle majštek królowej na ok. 500 milionów dolarów (280 milionów funtów). EuroBusines wycenił w 1999 r. majštek królowej Elżbiety na 450 milionów euro. Królowa posiada również wiele posiadłoœci o nieokreœlonej wartoœci (Sandringham House, Balmoral, zamek Mey). Spekuluje się, że dochód królowej z tych dóbr wynosi ok. 70 milionów funtów. Ponadto własnoœciš królowej jest Księstwo Lancaster, wyceniane na 310 milionów funtów i przynoszšce dochód 9,811 miliardów funtów w 2006 r. Do Elżbiety należš również posiadłoœci koronne o wartoœci 6 miliardów funtów. Nie sš jednak one jej własnoœciš, gdyż w 1760 r. król Jerzy III przekazał je Parlamentowi w zamian za dorocznš rentę, zwanš "listš cywilnš".

Owa lista jest co roku okreœlana i uchwalana przez Parlament. W 1999 r. lista cywilna królowej wynosiła 12 043 000 funtów. Od 1993 r. królowa zgodziła się na płacenie podatku osobistego (który i tak jest przez niektórych okreœlany jako za niski). Lista cywilna nie jest opodatkowana. Królowa nie płaci podatku od kapitału ani podatku spadkowego.

Do dzisiejszych czasów pozostało kilka osobliwoœci majštku królewskiego. Do królowej należš wszystkie łabędzie w kraju (dawniej były one "zwierzynš królewskš"). "Królewskie ryby" - jesiotr, delfin, morœwin i wieloryb, winny być oddane królowej, jeœli zostały złowione na wodach terytorialnych.

Złoty jubileusz panowania [edytuj]

W 2002 r. królowa Elżbieta obchodziła Złoty Jubileusz 50-lecia swojego panowania. W tym roku królowa wybrała się w podróż po krajach Wspólnoty Narodów. W ogrodzie pałacu Buckingham odbył się pierwszy w historii koncert muzyki pop. Główne ceremonie religijne odbywały się w katedrze œw. Pawła.

Zdrowie [edytuj]

Pod koniec lutego 2003 r. panowanie królowej, wtedy już 51-letnie, stało się dłuższe niż panowanie jej czterech poprzedników razem wzięte. Elżbieta jest obecnie drugim najdłużej panujšcym monarchš (po królu Tajlandii Bhumibol Adulyadej), nie liczšc szejka Ras al-Khaimah Saqra bin Mohammada al-Qassimiego i Dalajlamy XIV. Obecnie (56 lat i 4 miesišce, stan na 14 czerwca 2008 r.) jest również trzecim pod względem długoœci panowaniem w dziejach Zjednoczonego Królestwa (po 1801 roku) i Wielkiej Brytanii (1707-1801) (po królowej Wiktorii i Jerzym III, a pištym jeœli uwzględnić państwa, które istniały przed 1707 rokiem (Henryk III Plantagenet - król Anglii i Jakub VI Stuart - król Szkotów, póŸniej także król Anglii jako Jakub I)

W czerwcu 2005 r. królowa musiała odwołać wiele wystšpień w zwišzku z, jak to okreœlił Pałac, złš goršczkš. Królowa jednak jest osobš o silnym zdrowiu i szybko wyzdrowiała.

W paŸdzierniku 2006 r. królowa cierpiała z powodu pęknięcia naczynia krwionoœnego w prawym oku, przez co jej oko przybrało kolor czerwony. Pałac nie komentował stanu zdrowia królowej, a lekarze orzekli, że będzie to bezbolesne i w cišgu tygodnia lub dwóch oko powróci do normalnego koloru. Ogłosili również, że tego typu pęknięcia sš typowe dla osób w podeszłym wieku, ale mogš również być skutkiem zbyt wysokiego ciœnienia krwi. 26 paŸdziernika Elżbieta uczestniczyła w uroczystym otwarciu Emirates Stadium, nowego stadionu Arsenalu Londyn. Zmuszona była jednak zrezygnować z dalszego udziału w uroczystoœci z powodu bólu pleców, który dokuczał jej od powrotu z letnich wakacji w Balmoral. Pojawiły się obawy, czy królowa będzie w stanie uczestniczyć w inauguracyjnym posiedzeniu Parlamentu w listopadzie. Królowa wróciła na czas do zdrowia, ale miesišc póŸniej ponownie ożyła dyskusja o stanie zdrowia monarchini, gdy zobaczono jš z plastrem na prawej ręce. Pałac odmówił wszelkich komentarzy. PóŸniej okazało się, że królowa została pogryziona przez jednego z swoich corgie, gdy próbowała rozdzielić dwa walczšce psy.

Ograniczenie obowišzków królewskich

W pištek 21 kwietnia 2006 r. królowa Elżbieta II ukończyła 80 lat i stała się trzecim co do długowiecznoœci brytyjskim monarchš. Wówczas częœć jej publicznych obowišzków przeszła na jej dzieci i innych członków rodziny królewskiej. Mimo plotek na jej temat, królowa nie zdecydowała się na abdykację.

Następca tronu, ksišżę Karol, ma zostać bardziej dopuszczony do spraw rzšdowych oraz zwiększy się liczba jego spotkań z goœćmi z zagranicy. Ma również przejšć obowišzek królowej witania ambasadorów akredytowanych przy Dworze œw. Jakuba.

Pojawiały się również pogłoski, że odbyta w ostatnim czasie wizyta w Kanadzie i Australii będzie jej ostatniš zagranicznš podróżš, ale plotki te zostały zdementowane przez Pałac oraz rzšdy Kanady i Australii.

W listopadzie 2006 r. królowa ogłosiła, że wraz z mężem odbędzie wizytę w Stanach Zjednoczonych w maju 2007 r., z okazji 400-lecia założenia Jamestown.

21 grudnia 2007 Królowa stała się najstarszym brytyjskim monarchš.9 wrzeœnia 2015 stanie się najdłużej panujšcym władcš Wielkiej Brytanii. Tym samym ksišżę Karol będzie najstarszym człowiekiem, który wstšpił na brytyjski tron, pokonujšc Wilhelma IV, który objšł tron majšc 64 lata.

Tuż przed 80 urodzinami królowej ogłoszono badania opinii publicznej, w których większoœć Brytyjczyków wyraziła życzenie, aby królowa panowała aż do swojej œmierci. Wielu uznało królowš Elżbietę za instytucję samš w sobie.

Rola w rzšdzeniu [edytuj]

Konstytucyjnie, królowa jest ważnym elementem brytyjskiego systemu władzy, ale jej rola jest de facto symboliczna. Jak stwierdził konstytucjonalista Walter Bagehot, królowa ma jedynie prawo do udzielania rad, zachęcania i ostrzegania. Teoretycznie ma prawo weta, ale ostatniš monarchiniš, która skorzystała z tego prawa była królowa Anna Stuart w 1707 r. Teoretycznie królowa jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych i ma prawo decydować o wojnie i pokoju. Ona mianuje również premiera, ale jest to czynnoœć symboliczna, gdyż premierem zawsze zostaje lider zwycięskiej partii.

Kiedy żadna z partii nie ma większoœci w Izbie Gmin, królowa może doprowadzić do powołania koalicji. Ostatni raz miało to miejsce w 1940 r., kiedy Jerzy VI mianował premierem Winstona Churchilla. Za Elżbiety II taka sytuacja nie miała miejsca.

Jednak trzy razy podczas swojego panowania królowa mianowała premiera w czasie kryzysów konstytucyjnych. Nagłe dymisje liderów rzšdzšcej Partii Konserwatywnej, Anthonyego Edena w 1957 r. i Harolda Macmillana w 1963 r., i brak okreœlonego trybu wyboru nowego lidera sprawiły, że to do królowej należała decyzja komu powierzyć kierowanie rzšdem. W 1957 r. wybrała Macmillana, w 1963 r. Aleca Douglasa-Home'a. Macmillan został powołany po konsultacji z lordem Salisburym i lordem Kilmuirem oraz Winstonem Churchillem, jako ostatnim żyjšcym premierem z ramienia konserwatystów. Douglas-Home został powołany za radš ustępujšcego Macmillana.

Trzecia okazja nastšpiła w lutym 1974 r., kiedy wybory powszechne wygrali konserwatyœci i premier Edward Heath pozostał na stanowisku, ale aby uzyskać większoœć parlamentarnš musiał zawrzeć koalicję z liberałami. Heath koalicji nie zwarł i jego rzšd rychło upadł. Wówczas królowa poprosiła lidera opozycji, laburzystę Harolda Wilsona, o utworzenie mniejszoœciowego rzšdu, który przetrwał 8 miesięcy do czasu nowych wyborów, które przyniosły zwycięstwo Partii Pracy.

We wszystkich trzech przypadkach królowa działała zgodnie z konstytucyjnš tradycjš, radzšc się najstarszych ministrów i członków Tajnej Rady. Jako ze konstytucyjna praktyka w Zjednoczonym Królestwie bazuje bardziej na tradycji i precedensach niż na prawie pisanym, jest powszechnie przyjęte, że królowa nie może działać niekonstytucyjnie, gdy postępuje za radš swoich ministrów.

Stosunki z ministrami [edytuj]

Od czasu wstšpienia na tron Elżbieta spędza co najmniej 3 godziny dziennie "pracujšc nad pudłami", tzn. czytajšc dokumenty przesyłane jej z ministerstw, ambasad i urzędów rzšdowych. Jeœli nie podróżuje, w każdy wtorek spotyka się z premierem i omawia bieżšce sprawy polityczne. Podczas swojego panowania przyjmowała na audiencji 11 premierów (Churchilla, Edena, Macmillana, Douglas-Home'a, Wilsona, Heatha, Callaghana, Thatcher, Majora, Blaira i Browna). Wszyscy wychwalali jej dar słuchania i rozumienia problemów, orientację w dokumentach państwowych. Heath okreœlał spotkania z królowš mianem "wyczerpujšcych wizyt u psychiatry".

Stosunki królowej z jej kanadyjskimi premierami bywały różne. Pierre Trudeau nie cieszył się zbytniš sympatiš monarchii, głównie ze względu na przywišzywanie niewielkiej wagi do protokołu (jego słynny piruet za plecami królowej w 1977 r., który zarejestrowały kamery) oraz usuwanie symboli królewskich z różnych budynków. Królowa miała wyrazić swoje zmartwienie z powodu faktu, że Korona "ma dla niego takie niewielkie znaczenie". Królowa poparła jednak Trudeau podczas kryzysu zwišzanego z Aktem Konstytucyjnym 1982 r. Trudeau zapisał póŸniej w pamiętnikach: Zawsze powtarzałem, że uchwalenie konstytucji zawdzięczam trzem kobietom: królowej Elżbiecie, która nas poparła, premier Thatcher, która robiła wszystko o co poprosił jš nasz parlament, oraz Jean Wadds, która wspaniale reprezentowała nasze interesy w Londynie (...). Królowa poparła mój plan reform. Zawsze podziwiałem grację, z jakš publicznie przemawiała, ale również mšdroœć z jakš prowadziła prywatne rozmowy.

Królowa spotyka się również z Pierwszym Ministrem Szkocji. Spotkania odbywajš się w Holyrood Palace w Edynburgu. Otrzymuje również sprawozdania ze Zgromadzenia Narodowego Walii. Mianuje ona walijskich ministrów i podpisuje uchwały.

Chociaż tradycja zabrania królowej zabierania głosu na tematy polityczne, jej wieloletnie doœwiadczenie sprawia, że jej głos jest zawsze uważnie wysłuchiwany przez jej premierów. Margaret Thatcher zapisała w pamiętnikach: Jeœli ktoœ myœli, że cotygodniowe spotkania z królowš sš miłymi, towarzyskimi rozmówkami jest w wielkim błędzie. To sš spotkania niemalże biznesowe i Jej Królewska Moœć wypowiada się z wielkim doœwiadczeniem na aktualne tematy.

Podczas sporu o sankcje jakie Wspólnota Narodów miała nałożyć na RPA, królowa wykorzystała swojš pozycję jako głowa Wspólnoty na ustanowienie sankcji, co odczytano jako sprzeciw wobec polityki Margaret Thatcher niestosowania sankcji. Pomimo różnic między królowš a paniš premier, Margaret Thatcher zawsze wyrażała swój podziw wobec królowej. W dokumencie BBC Queen & Country okreœliła Elżbietę jako wspaniałš i perfekcyjnš damę, która zawsze wie co chce powiedzieć. W paŸdzierniku 2005 r. królowa z mężem uczestniczyła w przyjęciu z okazji 80. urodzin byłej pani premier.

Uważa się, że jej ulubionymi premierami byli Winston Churchill, Harold Macmillan i Harold Wilson. Królowa miała również dobre relacje z Tonym Blairem na poczštku jego urzędowania, ale w ostatnich latach ich wzajemne stosunki ochłodziły się.

Stosunki zagraniczne [edytuj]

Stosunki osobiste królowej Elżbiety z zagranicznymi politykami sš serdeczne i nieformalne. Jej przyjaciółmi sš m.in. Nelson Mandela, Mary Robinson i George H. W. Bush, którego syn, obecny prezydent USA, był pierwszy amerykańskim prezydentem od 80 lat, który zatrzymał się w pałacu Buckingham.

Mary McAleese, obecna prezydent Irlandii, wspominała jak była zaszokowana, gdy, jeszcze jako prokanclerz Uniwersytetu Królowej w Belfaœcie, została przez Elżbietę i jej męża zaproszona na obiad, na którym królowa rozmawiała z niš na temat stosunków angielsko-irlandzkich. Podczas kampanii prezydenckiej 1997 r., McAleese okreœliła Elżbietę mianem "a dote" (w angloirlandzkim znaczy to tyle, co "bardzo kochana osoba"). Nelson Mandela mówi o królowej "moja przyjaciółka, Elżbieta".

Osobowoœć i wizerunek [edytuj]

Elżbieta rzadko udziela wywiadów, a jej poglšdy znane sš tylko kilku szefom rzšdów, którzy cieszš się jej zaufaniem. Ubiera się tradycyjnie i gustownie. Uczestniczy w wielu imprezach kulturalnych. Interesuje się jazdš konnš, fotografiš i psami. Jej ulubionš rasš psów sš Pembroke Welsh Corgis. Królowa posiada kilka stadnin: w Wolferton niedaleko Sandringham, w Polhampton w Hampshire, w West Isleley w Berkshire oraz stajnię koni wyœcigowych, której jeŸdŸcy noszš purpurowe toczki i czarne dżokejki ze złotym chwostem.

Bardzo popularna w Wielkiej Brytanii i jej innych królestwach, cieszy się poparciem 80% Brytyjczyków, osišgajšc lepsze wyniki niż wielu brytyjskich polityków. A przecież jeszcze w 1997 r., na skutek milczenia pałacu Buckingham po œmierci pierwszej żony księcia Karola, księżnej Diany, monarchia była powszechnie krytykowana przez Naród a rodzina królewska atakowana przez prasę. Królowej udało się jednak odbudować swój wizerunek w oczach Brytyjczyków.

W sprawach dyplomatycznych Elżbieta jest formalistkš i królewski protokół jest œciœle przestrzegany. Królowa nie przepada za łamišcymi protokół (vide Pierre Trudeau). Zakazane jest m.in. dotykanie królowej, z wyjštkiem podania ręki na poczštku spotkania. Zasada ta była kilkakrotnie łamana - w 1972 r. prezydent Francji, Georges Pompidou, wzišł królowš pod ramię, by odprowadzić jš do pałacu Trianon; Alice Frazier w 1991 r. podczas 13-dniowej wizyty królowej w USA; premierzy Australii Paul Keating, sfotografowany jak obejmuje królowš ramieniem (za co został nazwany przez tabloidy "Lizard of Oz"), i John Howard; kolarz Louis Garneau, który dopuœcił się gafy w królewskiej kanadyjskiej rezydencji Rideau Hall, obejmujšc Elżbietę podczas pozowania do zdjęcia.

Opinia Elżbiety w społeczeństwie przechodziła różne koleje losu. Po raz pierwszy załamała się w 1992 r. Separacja Karola i Diany, rozwód księżniczki Anny i wybryki księżnej Yorku, a na koniec pożar zamku Windsor 20 listopada, sprawiły, że królowa nazwała ten rok annus horribilis. Koszt odbudowy zamku miał wynieœć 90 milionów euro, co zostało oprotestowane przez opinię publicznš, jako, że miało to zostać sfinansowane z publicznych pieniędzy. Nawet The Times przyłšczył się do chóru krytyków piszšc: Kiedy zamek jest w dobrym stanie, należy do nich, a kiedy płonie jest nasz. Burza medialna skłoniła królowš do deklaracji w 1993 r., że będzie płacić podatki, zdaniem niektórych wcišż jednak za małe.

Elżbieta rezygnuje następnie z królewskiego jachtu Britannia i z używania prywatnych samolotów Queen's Fleet. Ogranicza również liczbę beneficjentów listy cywilnej do panujšcych i ich małżonków. W 1994 r. królowa powołała Way Ahead Group, która miała się zajšć unowoczeœnieniem monarchii, ale bez naruszania jej podstaw. Rozważa się więc zgodę na poœlubianie przez następcę tronu katoliczki bez utraty praw do tronu, wprowadzenie zasady całkowitej primogenitury, rezygnację z tytułu najwyższego zwierzchnika Koœcioła Anglii czy zniesienie listy cywilnej.

Królowej często zarzuca się chłód, zatwardziałoœć, "głos œwiętoszkowatej uczennicy", niezdolnoœć do wygłoszenia przemówienia bez kartki, kolosalnš fortunę, większš miłoœć do psów niż własnych dzieci (corgis królowej noszš specjalne buciki szyte na miarę, by nie uszkadzały sobie łapek na żwirze przy pałacu Buckingham) oraz trzy rozwody potomków. Królowa stara się poprawić wizerunek monarchii, zmniejszyć przepaœć między Koronš a ludem. Dochodzi nawet do tego, że królowa pije piwo w pubie, czy odwiedza McDonalda. Starania te odnoszš oczekiwany skutek i królowa Elżbieta cieszy się obecnie wielkš sympatiš Brytyjczyków.

Królowa w mediach [edytuj]

Elżbieta była pierwszš osobš, która wpuœciła media do życia rodziny królewskiej. W 1953 r., wbrew radom Churchilla, zgodziła się na transmitowanie koronacji i umalowała usta na niebiesko, aby na ekranie telewizora wyglšdały jak czerwone. Po raz pierwszy wystšpiła na żywo w telewizji w 1959 r., kiedy otwierała linię promowš na rzece œw. Wawrzyńca. Od 1969 r. regularnie wysyła kartki œwišteczne do państw Wspólnoty Narodów. Od 2001 r. kartki sš dostępne na oficjalnie internetowej stronie monarchii.

W 1969 r. królowa upoważnia BBC do nakręcenia dokumentalnego filmu o życiu codziennym rodziny królewskiej. Premiera filmu zatytułowanego Corgi and Beth (od wszechobecnoœci na ekranie 14 królewskich psów) nastšpiła w czerwcu 1970 r. 40 milionów widzów mogło zobaczyć księcia Edynburga pieczšcego kiełbaski, czy królowš maczajšcš palec w sosie do sałatki zrobionej przez księcia Walii.

Królowa jest bohaterkš Her Majesty, piosenki autorstwa Paula McCartneya, obecnej na ostatnim albumie The Beatles Abbey Road z 1969 r. McCartney wykonał tš piosenkę podczas obchodów Złotego Jubileuszu w 2002 r. W 1977 r. powstała piosenka zespołu Sex Pistols, pt. God Save the Queen, która stała się kontrowersyjnš przez sugestie, że kraj "nie ma przyszłoœci" i porównanie Anglii do "faszystowskiego reżimu". The Smiths wydali piosenkę i album The Queen Is Dead w 1986 r. Pet Shop Boys stworzyli piosenkę Dreaming of the Queen. Królowa jest również pokazana jako detektyw w "Œledztwach Jej Królewskiej Moœci" autorstwa C.C. Benisona, w skład których wchodzš "Œmierć w pałacu Buckingham" i "Œmierć w zamku Windsor".

W 2006 r. powstał film Królowa z Helen Mirren w roli tytułowej. Przedstawia on wydarzenia zwišzane ze œmierciš księżnej Diany w Paryżu w 1997 r.

W 2006 r. ksišżka Who Owns the World: The Hidden Facts Behind Landownership Kevina Cahilla ogłosiła, że królowa Elżbieta jest właœcicielkš 1/6 ziem na œwiecie, więcej niż ktokolwiek inny i jakiekolwiek państwo. Jej posiadłoœci to łšcznie 6,6 miliardów akrów w 32 krajach. Te ziemie nie należš jednak osobiœcie do królowej, ale do rzšdów jej królestw (teoretycznie do królowej należš wszystkie ziemie na których panuje).

Królowa w kulturze [edytuj]

Elżbieta II była wielokrotnie pokazywana w kinie i telewizji, zarówno w poważnych filmach jak i komediach:

Jeanette Charles grała królowš wiele razy od 1975
Huguette Funfrock grała królowš wiele razy od 1975
Dana Wynter w The Royal Romance of Charles and Diana z 1982
Prunella Scales w A Question of Attribution z 1991
Carolyn Sadowska w Women of Windsor z 1992
Anne Stallybrass w Diana: Her true story z 1993
Lisa Daniely w Princess in love z 1996
Elizabeth Richard grała królowš wiele razy od 1996
Elżbieta II pojawia się w serialu animowanym The Simpsons w 2003 w odcinku The Regina Monologues
Oscarowa rola Helen Mirren w Królowej z 2006
Scott Thompson w serialu The Kids in the Hall
Elżbieta II pojawia się w odcinku South Park, pt. "The Snuke", w którym Wielka Brytania próbuje najechać Amerykę. Królowa popełnia na koniec samobójstwo.

Działalnoœć charytatywna [edytuj]

Królowa jest patronkš ok. 620 organizacji charytatywnych, w tym:

The Campaign to Protect Rural England (CPRE)
Canadian Medical Association
The Kennel Club
NSPCC
Royal Architectural Institute of Canada
Queen Elizabeth Hospital for Children
The Royal School of Church Music
The Society for the Promotion of Christian Knowledge (SPCK)
The Boys' Brigade
Queens' College, Cambridge university
Visitor of Christ Church, Oxford

Tytuły i godnoœc

Szkockie kontrowersje [edytuj]

W Szkocji istnieje kilka kontrowersji zwišzanych z królowš Elżbietš, a najważniejszš z nich jest kwestia numeru. W Szkocji nigdy nie panowała Elżbieta I, więc Szkoci nienawidzš inicjałów "E II R". Skrzynki pocztowe z takimi inicjałami były niszczone, wskutek czego w Szkocji skrzynki pocztowe ozdobione sš tylko koronš. Szkoci ponadto tytułujš Elżbietę starym tytułem "królowej Szkotów". Zwracajš się również do niej "Wasza Łaskawoœć", a nie "Wasza Wysokoœć" jak to jest przyjęte w Anglii.

Ordery i odznaczenia [edytuj]

Wielka Brytania [edytuj]

Królewski Order Rodzinny króla Jerzego V Pierwszej Klasy - od 1926
Medal Srebrnego Jubileuszu Jerzego V - od 1935
Królewski Order Rodzinny króla Jerzego VI Pierwszej Klasy - od 1937
Medal koronacyjny Jerzego VI - od 1937
Defence Medal - od 1945
War Medal 1939-1945 - od 1945
Order Podwišzki - w latach 1947-1952
członkostwo w Tajnej Radzie w latach 1951-1952
członek Imperialnego Orderu Korony Indii - w latach 1951-1952
królowa jest z urzędu Wielkim Mistrzem następujšcych orderów:
Order Podwišzki
Order Ostu
Order œw. Patryka
Order ŁaŸni
Order Zasługi
Order Gwiazdy Indii
Order œw. Michała i Jerzego
Order Imperium Indyjskiego
Królewski Order Wiktorii i Alberta
Imperialny Order Korony Indii
Order Imperium Brytyjskiego
Order of the Companions of Honour
Order za Wybitnš Służbę
Order za Służbę Imperium
Order Indii Brytyjskich
Indyjski Order Zasługi
Order Birmy
Królewski Order Rodzinny
Order Miłosierdzia

Pozostałe królestwa Wspólnoty Narodów [edytuj]

Krzyż Wielki Orderu Szpitala œw. Jana z Jerozolimy (Wspólnota Narodów) - w latach 1951-1952
Canadian Forces Decoration - w latach 1951-1952
Wielki Mistrz następujšcych orderów:
Królewski Order Wiktorii (Wspólnota Narodów)
Order Szpitala œw. Jana z Jerozolimy (Wspólnota Narodów)
Canadian Forces Decoration (Kanada)
Order Kanady (Kanada)
Order Zasługi Wojennej (Kanada)
Order Australii (Australia)
Order za Służbę Królowej (Nowa Zelandia)
Order Barbadosu
Order Saint Lucii
Order Gwiazdy (Wyspy Salomona)
Order Nowej Zelandii
Order Narodowego Bohatera (Belize)
Order Belize
Order Dystynkcji (Belize)
Nowozelandzki Order Zasługi
Order Narodowego Bohatera (Saint Christopher i Nevis)
Order Narodowego Bohatera (Antigua i Barbuda)
Order Narodu (Antigua i Barbuda)
Order Zasługi (Antigua i Barbuda)
Order Królewskiej Dziedzictwa (Antigua i Barbuda)
Order Zasługi Policji (Kanada)
Order Logohu (Papua Nowa Gwinea)
Order Gwiazdy Melanezji (Papua Nowa Gwinea)

Pozostałe kraje Wspólnoty Narodów [edytuj]

Order Pakistanu Pierwszej Klasy - od 1960
Order Temaseku Pierwszej Klasy (Singapur) - od 1972
Order Państwowej Korony (Malezja) - od 1972
Królewski Order Rodzinny Pierwszej Klasy (Brunei) - od 1972
Order Zasłużonego Lidera Pierwszej Klasy (Malediwy) - od 1972
Order Złotego Serca (Kenia) - od 1972
Krzyż Komandorski Orderu Republiki Gambii - od 1974
Krzyż Komandorski Orderu Lwa (Malawi) - od 1979
Order Prezydencki (Botswana) - od 1979
Nagroda Honorowa (Dominikana) - od 1985
Złoty Krzyż Œwiętej Trójcy (Trynidad i Tobago) - od 1985
Krzyż Wielki Orderu Federalnej Republiki (Nigeria) - od 1989
Maltański Order Zasługi - od 1992
Order Rodziny Królewskiej Korony Brunei - od 1992
Krzyż Wielki Orderu Dobrej Nadziei (RPA) - od 1995
honorowy członek Xirka Gieh ir-Repubblika (Malta) - od 2005

Pozostałe kraje [edytuj]

Order Słonia (Dania) - od 1947
Dekoracja al-Kamala (Egipt) - od 1948
Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (Francja) - od 1948
Order Ojaswi Rajanya (Nepal) - od 1949
Krzyż Wielki 0rderu Holenderskiego Lwa - od 1950
Order œw. Olgi i œw. Zofii Pierwszej Klasy (Grecja) - od 1950
Łańcuch Orderu Husseina ibn Alego (Jordania) - od 1950
kawaler Królewskiego Orderu Serafinów (Szwecja) - od 1953
Złoty Łańcuch Orderu Manuela Amadora Guerrero (Panama) - od 1953
Wielki Łańcuch Orderu Idrisa I (Libia) - od 1954
Wielki Łańcuch Orderu Salmona (Etiopia) - od 1954
Krzyż Wielki Orderu œw. Olafa (Norwegia) - od 1955
kawaler Trzech Orderów (Portugalia) - od 1955
Order Haszymitów (Irak) - od 1956
Wielki Łańcuch Włoskiego Orderu Zasługi - od 1958
Krzyż Wielki Orderu Zasługi RFN - od 1958
Wielki Łańcuch Orderu Pahlavich (Iran) - od 1959
Krzyż Wielki z Brylantami Orderu Słońca (Peru) - od 1960
Wielki Łańcuch Orderu Wyzwoliciela Generała San Martina (Argentyna) - od 1960
Order Domu Chakri (Tajlandia) - od 1960
Mahendra Chain (Nepal) - od 1961
Wielki Łańcuch Orderu Niepodległoœci (Tunezja) - od 1961
Krzyż Wielki Orderu Białej Róży (Finlandia) - od 1961
Order Narodowy (Mali) - od 1961
Order Lwa (Senegal) - od 1961
Krzyż Wielki Orderu Pionierów Republiki (Liberia) - od 1961
Order Wybrzeża Koœci Słoniowej - od 1962
Order Gwiazdy Afryki (Liberia) - od 1962
Order Chryzantemy (Japonia) - od 1962
Order Odwagi (Kamerun) - od 1963
Krzyż Wielki Orderu Leopolda (Belgia) - od 1963
Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) - od 1963
Krzyż Wielki ze Wstęgš Orderu Sokoła Islandzkiego (Islandia) - od 1963
Łańcuch Honoru (Sudan) - od 1964
Order Zasługi (Chile) - od 1965
Wielka Gwiazda Orderu za Honor i Odwagę (Austria) - od 1966
Order Krzyża Południa (Brazylia) - od 1968
Order Narodowy (Niger) - od 1969
Order Al-Nahayyan Pierwszej Klasy (Abu Zabi) - od 1969
Order Gwiazdy Równikowej (Gabon) - od 1970
Order Najwyższego Słońca (Afganistan) - od 1971
Order Złotego Lwa Domu Nassau (Luksemburg) - od 1972
Order Jugosłowiańskiej Wielkiej Gwiazdy - od 1972
Order Azteckiego Orła (Meksyk) - od 1973
Order Leoparda (Zair) - od 1973
Gwiazda Adipurny Pierwszej Klasy (Indonezja) - od 1974
Order Nilu (Egipt) - od 1975
Wojskowy Order œw. Jakuba od Miecza (Portugalia) - od 1978
Order Mubaraka Wielkiego (Kuwejt) - od 1979
Order al-Khalifa (Bahrajn) - od 1979
Łańcuch Badr (Arabia Saudyjska) - od 1979
Wstęga Niepodległoœci (Katar) - od 1979
Order Omanu Najwyższej Klasy - od 1979
Wielka Wstęga Orderu Republiki (Tunezja) - od 1980
Wielka Wstęga Orderu Muhammada (Maroko) - od 1980
Order Saida (Oman) - od 1982
Krzyż Wielki ze Wstęgš Orderu Karola III (Hiszpania) - 1986
Order Nungunghwy (Korea Południowa) - od 1986
Order Złotego Runa (Hiszpania) - od 1988
Wstęga Federacji (ZEA) - od 1989
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej - od 1989
Krzyż Wielki Węgierskiego Orderu Zasługi - od 1991
Wielka Wstęga Orderu Wieży i Miecza (Portugalia) - od 1993
Wielka Wstęga Orderu Krzyża Boyaca (Kolumbia) - od 1993
Order Kuwejtu - od 1995
Order Orła Białego (Polska) - od 26 marca 1996
Order Białego Lwa Pierwszej Klasy (Czechy) - 1996
Krzyż Wielki ze Wstęgš Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa) - od 1996
Krzyż Wielki Peruwiańskiego Orderu Zasługi (Peru) - od 1998
Order Złotego Orła (Kazachstan) - od 2000
Krzyż Wielki ze Wstęgš Orderu Witolda Wielkiego (Litwa) - od 17 paŸdziernika 2006
Order Krzyża Terra Mariana (Estonia) - od 19 paŸdziernika 2006

Polonika [edytuj]

Elżbieta II ma koligacje polskie. Battenberg to pierwotne nazwisko hrabiowskiego rodu niemieckiego, osiadłego w pobliżu miejscowoœci Battenberg w Hesji (zachodnie Niemcy), wygasłego ok. 1314 roku. Nazwisko to i tytuł hrabiowski wznowiono w 1851 roku, nadajšc je Julii hr. Hauke, Polce, morganatycznej żonie Aleksandra, młodszego syna księcia heskiego. W 1858 roku ich potomkowie uzyskali tytuł ksišżęcy. Najstarszy syn Aleksandra i Julii, Ludwik, ożenił się z wnuczkš królowej Wiktorii, był admirałem angielskim i podczas I wojny œwiatowej zmienił nazwisko na Mountbatten.