WŁADCZYNIE 4500-316

Aspazja z Miletu

Urodziła się około 470 r. p.n.e. w Milecie, bogatej kolonii jońskiej w Azji Mniejszej. Około 450 r. p.n.e. przybyła do Aten. Zaczynała prawdopodobnie jako hetera. Przygotowywała dziewczęta do tego zawodu. Hetery miały przede wszystkim być równymi intelektualnie mężczyznom "towarzyszkami" podczas uczt, na które zwykłe kobiety nie miały wstępu. Aspazja odznaczała się wielką inteligencją i urodą. Jej dom szybko stał się centrum życia towarzyskiego i intelektualnego. Plutarch pisze, że "miała ona jakąś niezwykłą zdolność i umiejętność przymuszania do swojej woli nawet przodujących polityków, stając się równocześnie przedmiotem wielu żywych zainteresowań ze strony filozofów". Podobno wzorem dla Aspazji była Targelia, kobieta jońska z przeszłości, która była twórczynią properskiej orientacji w greckich miastach Azji Mniejszej. Perykles, ówczesny polityk ateński, zbliżył się do niej ze względu na jej wybitny umysł i zmysł polityczny. Najpierw została jego przyjaciółką, a około 445 r. p.n.e. (jeśli nie wcześniej) - drugą żoną. Urodziła mu Peryklesa Młodszego. Perykles bardzo kochał Aspazję, która była inicjatorką jego wielu poczynań politycznych. To rzekomo na jej życzenie w 440 r. p.n.e. Perykles podjął wyprawę przeciwko Samos. Miało to powstrzymać jej mieszkańców od dalszej wojny z Miletem, ojczyzną Aspazji. W domu Aspazji bywało wielu filozofów - między nimi znajdował się Sokrates, który bardzo ją podziwiał. Jeden z jego uczniów napisał potem dialog filozoficzny pod tytułem "Aspazja". Słynęła z umiejętności retorycznych i pisała Peryklesowi przemówienia (było wśród nich owa słynna mowa ku czci poległych w wojnie Ateńczyków). Aspazja miała duży wpływ na Peryklesa, co przysparzało jej wielu wrogów, stała się np. celem ataków ze strony komediopisarzy arystokratycznych - w "Acharniakach" Arystofanesa to jej przypisano odpowiedzialność za wybuch długotrwałej wojny peloponeskiej. Megarejczycy mieli, w odwecie za lekkomyślny czyn młodych Ateńczyków, porwać dwie hetery Aspazji. Wtedy to Perykles miał wszcząć ową wojnę. W 432 r. p.n.e. została oskarżona przez komediopisarza Hermipposa o bezbożność. Uniewinniono ją ze względu na wstawiennictwo i zasługi Peryklesa. W 429 r. p.n.e. Perykles, po śmierci swoich dwóch synów z pierwszego związku, poprosił zgromadzenie ludowe o uznanie Peryklesa Młodszego za jego legalnego następcę. Wkrótce potem zmarł. Aspazja wyszła po raz drugi za mąż za Lizyklesa, hodowcę owiec, który tylko dzięki niej osiągnął poważne stanowisko polityczne. Aspazja była więc nadal politycznie aktywna. Zmarła około 410 r. p.n.e.