WŁADCZYNIE 316-1

Arsinoe IV

Urodziła się około 68/67 r. p.n.e. jako córka władców Egiptu Ptolemeusza XII Nowego Dionizosa Fletnisty i Kleopatry V Tryfajny. Ojciec Arsinoe IV był słabym i okrutnym władcą. W 58 r. p.n.e. utracił kontrolę nad państwem na rzecz swej córki Kleopatry Berenike IV. Wraz z nią władzę objęła jej starsza siostra Kleopatra VI Tryfajna lub matka Kleopatra V Tryfajna. Jedna z nich zmarła w 57 r. p.n.e. i odtąd Berenike rządziła samodzielnie. W 55 r. p.n.e. Ptolemeusz XII, z pomocą Rzymu, odzyskał władzę i stracił Berenikę oraz jej męża. Król Egiptu zmarł w II/III 51 r. p.n.e., a jego następcami zostali Kleopatra VII i jej brat Ptolemeusz XIII. Przez pierwsze trzy lata współrządów decydujący wpływ na sprawy państwa mieli poplecznicy młodego Ptolemeusza (młodszego od siostry o 5 lat i bardziej uległego): eunuch Potejnos, generał Achilles i radca Teodotus. Przyczynili się oni do odsunięcia młodej królowej od władzy. W końcu 50 lub na początku 49 r. p.n.e. współwładczynią Egiptu została jej młodsza i równie ambitna siostra Arsinoe IV. Latem 49 r. p.n.e. Kleopatra została zmuszona do odwrotu do Teb, a na początku 48 r. p.n.e. udała się do Syrii. Oczywiście sformowała najemną armię. Sytuacja gospodarcza Egiptu była bardzo niedobra, wysokie podatki doprowadzały do ucieczek dużej części ludności z kraju. Popierający Ptolemeusza rzymski wódz Pompejusz Wielki, zajęty wojną domową z Juliuszem Cezarem, operował ze wschodu kraju to latem 49 r. p.n.e. otrzymał, w ramach wypełnienia układu o przyjaźni zawartego z Rzymem przez Ptolemeusza XII, otrzymał wsparcie militarne od Ptolemeusza XIII. Latem 48 r. p.n.e. pod Peluzjum Kleopatra chciała zbrojnie wymusić swój powrót, poprosiła Pompejusza po jego klęsce pod Farsalos, by wraz z Egiptem stanął przeciw Cezarowi. Pompejusz zbiegł wtedy do Egiptu po pomoc, ale Ptolemeusz i jego poplecznicy zamordowali go w VII.48 r. p.n.e. i oddali jego głowę w darze Cezarowi. Ten był zdegustowany "podarunkiem". Cezar wkroczył do Aleksandrii. Wkrótce potem wydarzeniu doszło do pierwszego spotkania Kleopatry i Cezara, która przekonała go do przywrócenia dawnego porządku i posadzenia jej na tronie obok brata. Jak zdołała tego dokonać - na ten temat powstało wiele legend. Ale w związku z tym, że Cezar i Kleopatra byli wybitnymi graczami politycznymi, nie należy tutaj przesadzać z wątkiem romansowym typu "Egipt jako podarunek dla ukochanej kobiety". Na to oboje byli zbyt inteligentni. Oboje potrafili oddzielić sprawy prywatne od publicznych. W VIII. 48 r. p.n.e. rodzeństwo zostało małżeństwem. Natomiast młodszej siostrze Kleopatry Arsinoe IV wraz z najmłodszym bratem Ptolemeuszem IV powierzono władzę na Cyprze. Takie rozwiązanie nie spodobało się jednak Ptolemeuszowi XIII i stało się to zarzewiem wojny domowej. Stała za tym agitacja Potejnosa, który utracił władzę. Stojąca pod Peluzjum armia ptolemejska z 20 000 żołnierzy była znacznie liczniejsza niż wątłe siły Cezara. Wezwana przez Potejnosa, z entuzjazmem weszła do Aleksandrii. Do walki przeciw Rzymowi powoływano żołnierzy w całym kraju. Ptolemeusz XIII został zakładnikiem Cezara, który przejął kontrolę nad dzielnicą pałacową, nad wyspą Faros z latarnią morską i nad portem. Aby zniszczyć flotę przeciwnika Cezar nakazał ją podpalić. Ogień przenoszący się z okrętów strawił większą część biblioteki Muzeum Aleksandryjskiego (400 000 zwojów). Od tego czasu głównym ośrodkiem naukowym Aleksandrii stała się biblioteka Serapeum. W tym czasie rywalką do tronu Kleopatry stała się jej siostra Arsinoe IV, która uciekła do armii wraz z swym opiekunem Ganimedesem i zamierzała walczyć o władzę. Na początku IX.48 r. p.n.e. została proklamowana prawowitą królową Egiptu z woli wojska i ludu. W późniejszym okresie doszło do nieporozumień między Arsinoe, a dowódcą wojsk Achillasem. Ta nakazała go zamordować, a na czele wojsk postawiła Ganimedesa. W tym także czasie doszło do stracenia przez Cezara Potejnosa. Cezar, łudząc się jego rzekomą gotowością do podjęcia układów, wypuścił na wolność Ptolemeusza XIII, który natychmiast udał się do armii i zintensyfikował działania wojenne przeciw Rzymianom. Na początku X.48 r. p.n.e. proklamował się współwładcą Egiptu obok Arsinoe IV. Potem nastąpił zwrot: armia polowa dowodzona przez Mitrydatesa z Pergamonu, w skład której wchodził kontyngent jazdy nabatejskiej i 3000 Żydów pod dowództwem Antypatra, zajęła Peluzjum i wraz z oddziałami Cezara pokonała armię Arsinoe IV i Ptolemeusza XIII. Ten ostatni utonął w Nilu 13.I.47 r. p.n.e. 14/15.I.47 r. p.n.e. została schwytana i uwięziona Arsinoe IV. Aleksandria poddała się. Kleopatra VII otrzymała pełnię władzy, a jej tylko tytularnym współwładcą został jej młodszy brat Ptolemeusz XIV, który miał wtedy 12 lub 13 lat. Wzięła z nim ślub prawdopodobnie w I.47 r. p.n.e. Cezar z Kleopatrą wybrali się na dwumiesięczną podróż po Nilu. To właśnie wtedy zaszła z nim w ciążę. 23.VI.47 r. p.n.e. urodziła ich syna, Ptolemeusza XV Cezara (Cezariona), którego Juliusz Cezar uznał za swoje dziecko. Kwestia ojcostwa Cezara miała uzyskać ważne znaczenie później w sporze między Markiem Antoniuszem a Oktawianem, który - jako adoptowany syn Cezara - negował je. Juliusz musiał jednak teraz wracać szybko do Rzymu. W latach 47-44 p.n.e. Egipt był rzymskim protektoratem, w którym stacjonowała armia okupacyjna pod dowództwem oficera Rufio. Przyniosło to niezbędną stabilizację polityczną, wzmocnienie władzy królowej i polepszenie sytuacji gospodarczej Egiptu. Po roku zaprosił ją do miasta nad Tybrem. W 46 roku p.n.e. Kleopatra, jej syn Cezarion i brat Ptolemeusz XIV przybyli do wiecznego miasta. 19.VII.46 r. p.n.e. odbył się wielki triumf. Przez ulice miasta przetoczył się wspaniały orszak, zatykający swym przepychem dech w piersiach nawet tak wybrednej widowni jaką byli Rzymianie. W orszaku niewolników i pobitych szła także siostra Kleopatry Arsinoe IV. Potem została uwięziona w świątyni Artemidy w Efezie. W 44 r. p.n.e. Marek Antoniusz mianował ją tytularną współwładczynią Cypru z Kleopatrą VII. Arcykapłan świątyni efezyjskiej miał rzekomo nazywać Arsinoe królową, ponieważ nalegała na to lub dlatego, że chciał ją w ten sposób uhonorować. Takie ambicje należało zlikwidować w zarodku, więc Arsinoe została zamordowana przez Antoniusza w 41 r. p.n.e. na rozkaz siostry. Znikł także ów arcykapłan.